Vertaald proza

BOEKEN NR. 6, JUNI 2022

Heinrich von Kleist: Echt gebeurd is geen excuus. Berlijnse anekdotes

door Carl De Strycker

De Duitse romantische schrijver Heinrich von Kleist is bekend om zijn toneelstukken (voornamelijk Penthesilea en De gebroken kruik) die in Duitstalige landen nog vaak worden opgevoerd, en om zijn novelles, waarvan Michael Koolhaas en De Markiezin van O. de beroemdste zijn. In 2009 verscheen in een vertaling van Ria van Hengel het Verzameld proza. Alle verhalen en essays, maar daarin was niet ‘het kleine proza’ opgenomen. Dat verschijnt nu onder de titel Echt gebeurd is geen excuus. Het gaat hier om zeer korte verhaaltjes, sommige een halve bladzijde, andere een paar pagina’s, die Kleist publiceerde in de Berliner Abendblätter, de krant ‘die hij in 1810 zelf oprichtte en waarvoor hij eveneens de meeste kopij schreef’, zoals het nawoord van vertaler Jan Sietsma meldt. Het dagblad bestond maar een half jaar en bevatte naast lokaal nieuws ook veel berichten over misdaad, maar ook verhalen van de belangrijkste Duitse romantici. Onder anderen Achim von Arnim, Clemens Brentano, Wilhelm Grimm en Friedrich de la Motte Fouqué wist Kleist te bewegen tot medewerking. Zelf droeg hij 43 teksten bij die het midden houden tussen krantenbericht of fait divers en fictieverhaal, en die vaak gebaseerd zijn op ware feiten.  

Het zijn merkwaardige teksten, vaak absurd en met een pointe – ze functioneerden natuurlijk in een krant. Zo gaat ‘Anekdote’ over een pater die onder zware regenval een veroordeelde naar de galg begeleidt en hem tracht te troosten met de mededeling: ‘Wat loop je toch te klagen, ellendeling, jij hoeft er alleen maar naartoe, maar ik moet, bij dit weer, dezelfde weg nog terug.’ Hard en schokkend, maar objectief waar. Het zegt iets over het perspectief van waaruit ieder zijn problemen bekijkt. Of er is het verhaaltje over Bach, die de begrafenis van zijn vrouw moet regelen, maar gewoon is alles door zijn echtgenote te laten bestieren. Als zijn bediende hem om geld vraag voor een rouwband, antwoordt de componist: ‘Vraag maar aan mijn vrouw.’ Wrang, maar tegelijk ook vertederend.  
 
Hier is de echte romantische schrijver aan het woord, die geïnteresseerd is in de nachtzijde van de fenomenen. Interessant in het licht van de biografie van de schrijver is ook ‘Zelfmoord van een verliefd stel’. Dat gaat over twee geliefden die, ‘omdat hun ouders weigerden met hun huwelijk in te stemmen’, zichzelf met een pistool van het leven beroven. Dat is uiteindelijk ook wat Kleist zal doen in 1811 bij zijn beroemde dubbelzelfmoord: hij schiet eerst zijn vriendin dood en pleegt daarna zelfmoord. De fascinatie voor een dergelijk levenseinde valt hier dus al af te lezen in het werk.
 
De beste teksten in Echt gebeurd is geen excuus doen denken aan de kortverhalen van Franz Kafka: vreemde vertellingen die beklijven door de onoplosbare vragen waarmee ze je confronteren. Kort, maar krachtig proza.  
 
Heinrich von Kleist: Echt gebeurd is geen excuus. Berlijnse anekdotes, Van Oorschot, Amsterdam 2022, 108 p. ISBN 9789028221093. Vertaling uit het Duits door Jan Sietsma. Distributie Elkedag Boeken

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri