Vertaald proza

BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2022

Italo Svevo: Een leven

door Inge Lanslots

In de lage landen is Italo Svevo (1861-1928) de auteur van Bekentenissen van Zeno (Athenaeum 2020) terwijl de rest van zijn productie hier onderbelicht blijft. Zo schreef Svevo gedurende 40 jaar essays en novellen of korte verhalen, maar ook andere romans die altijd in de schaduw bleven van Svevo’s derde en laatste volledige roman. Athenaeum wil hierin verandering brengen met een heruitgave van de auteurs romandebuut, Een leven, met op de cover een treffende tekening van Jorks Diks én de vermelding van Frits Altvater – de rol van de vertaler komt zo prominenter in beeld.  

Een leven is een van Svevo’s donkerste, zwaarmoedigste romans. Hoofdpersonage is Alfonso Nitti, die naar Triëst trekt om bij een bank te werken, een job die hem hoger op de sociale ladder zou moeten brengen maar die hem ook mateloos frustreert. Nitti heeft literaire ambities, die hij lijkt te kunnen waarmaken met de dochter van zijn bankdirecteur. Tussen die twee ontspint zich een eerder platonische romance. Nitti voelt zich tegelijkertijd bedreigd door rivalen die zich veel vlotter lijken te bewegen in het burgerlijke bankmilieu. Nitti, die zich thuis bij zijn moeder en zijn zus al onwennig voelde, wordt in Triëst met zijn glorierijke, Midden-Europese verleden nog sterker geconfronteerd met zijn onaangepastheid – de oorspronkelijke titel luidde dan ook ‘Een onaangepaste mens’.
 
Svevo’s verteller ontleedt genadeloos Nitti’s leven, terwijl in Bekentenissen van Zeno het hoofdpersonage dat zelf zal doen om tot de ontdekking te komen dat zijn leven nog niet zo slecht is… In Een leven is die onaangepastheid gewoonweg overweldigend:  
 
‘Hij echter voelde zich niet in staat om te leven. Iets wat hij dikwijls tevergeefs had trachten te begrijpen, maakte voor hem het leven droevig, onverdraaglijk. Hij kon niet liefhebben en niet genieten; in de beste omstandigheden had hij meer geleden dan andere in de smartelijkste.’
 
Tel onder die smartelijke verliezen niet alleen zijn onmogelijke liefdesrelatie en de gefnuikte literaire ambities, maar ook het heengaan van zijn zus en moeder. Hoe Nitti’s leven zich verder voltrekt, lees je in de afsluitende brief van de Mallerbank, zijn werkgever. De zakelijkheid ervan contrasteert schril met die van de incipit waarin Nitti zich liefdevol richt aan zijn moeder.
 
In 1892 werd Svevo die zakelijkheid verweten, maar in de traditie van het Franse realisme en naturalisme weet hij het milieu waarin Nitti zich begeeft raak te portretteren. Dat was Svevo niet zo vreemd, want ook hij had als Ettore Schmitz (de auteurs echte naam) kort bij een bank gewerkt voor hij aan de slag ging bij zijn schoonvader. Svevo verweeft dus naadloos het bankjargon in zijn meest tragische vertelling. Bekentenissen van Zeno, waarin de psychoanalyse op de korrel wordt genomen, heeft veel meer een ironische ondertoon. Hoe Alfonso Nitti en Zeno Cosini zich verhouden tot Emilio Brentani, de protagonist van Svevo’s tweede roman, Senilità (1898), kan je nog niet ontdekken in het Nederlands. Engageert Athenaeum zich en meldt zich een vertaler zich aan?
 
Italo Svevo: Een leven, Athenaeum, Amsterdam 2022, 408 p. ISBN 978902531391. Vertaling van Una vita door Frits Altvater. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan