Vertaald proza

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2022

Ayelet Gundar-Goshen: Waar de wolf loert

door Ludo Abicht

Met haar eerste succesroman Leugenaar had Ayelet Gundar-Goshen al bewezen dat ze niet alleen interessante, meerdimensionele personages kon evoceren, maar dat ze ook boeiend vertellen kon. Ook in Waar de wolf loert zijn de figuren, vooral de ik-vertelster Lilach, erg complex. Het gaat om een Israëlisch gezin in Silicon Valley, ten zuiden van San Francisco, het hart van de digitale wereld. De man, Michaël, bekleedt er een hoge positie in een firma die, zo blijkt, uiterst geheime opdrachten voor het Amerikaanse ministerie van defensie uitvoert. En Lilach is, een beetje tegen haar zin, door die verhuizing naar Californië een huismoeder geworden die haar uiterste best doet om haar tienerzoon Adam te beschutten.  

Adam vertelt zijn ouders niet dat hij al jaren gepest wordt door klasgenoten, waaronder een zekere Jamal, een Afro-Amerikaan, tot die Jamal op een dag dood aangetroffen wordt na een schoolfeestje. We vernemen dat Jamal, die geradicaliseerd werd door de extreme Nation of Islam, misschien wel banden had met een andere Afro-Amerikaan die in een lokale synagoge een meisje doodgestoken had, toen ze haar moeder wilde beschermen.
 
Het is dus niet verwonderlijk dat de verdenking voor de dood van Jamal valt op een Jood, bovendien een Israëli (en dus ‘zionist’) die zowel de gelegenheid als het motief kon gehad hebben om wraak te nemen op Jamal. Des te meer omdat Adam na die aanslag in de synagoge lid geworden was van een soort Joodse gevechtsclub met als ondubbelzinnig motto ‘dood eerst vóór ze jou doden’. De ijzeren militaire discipline in die club wordt gehandhaafd door een zekere Oeri, een Israëli van wie de jongens met ongenuanceerde bewondering denken dat hij lid geweest is (of nog steeds is) van de Israëlische Mossad.
 
Oeri wint het volledige vertrouwen van Adam en zijn ouders, totdat hij zelf op aanbeveling van Michaël een belangrijke functie in diens bedrijf krijgt. Vanaf dit punt verandert deze roman over Israëlisch expats in Californië zonder meer in een politieke thriller in de stijl van John Le Carré: niets is wat het lijkt, bijna niemand is wie hij lijkt.
 
Wat begon als het verhaal van liberale Israëlische expats in Amerika, een beetje gewrongen tussen hun ogenschijnlijk veilig en comfortabel leventje in Amerika en hun loyaliteit tegenover hun vaderland, waar ‘de wolf van het islamitisch geweld altijd loert’, wordt een spannende roman over de spanning tussen Israëli’s (en bij uitbreiding Joden) zowat overal ter wereld.
 
Het is, net als in Leugenaar de verdienste van de auteur dat ze ook dit algemeen verspreide beeld van de verstoorde relatie tussen Joden en islamieten voldoende nuanceert om niet in clichés te vervallen. Want het gaat met name ook over de moeizame, fragiel geworden band tussen de overbezorgde, lichtjes instabiele Lilach en haar uiterlijk beheerste, rationele, bijna militair reagerende echtgenoot die ‘de crisis’ op een volkomen verschillende manier aanpakken, en daardoor uiteraard nog meer van elkaar vervreemden.
Dat ze, in Israël evenmin als in Californië, niet in een sociaal en politiek vacuüm leven, merk je aan dit citaat:
 
‘Ik haatte Haïfa in die winter vol aanslagen. Elk moment kon de bekende en verlichte straat veranderen in een brandende jungle. Sinds we naar Amerika verhuisd waren voelde ik me niet meer zo. Zeventien jaar in Amerika en nog nooit had ik willen weten waar de nooduitgangen zaten in het winkelcentrum, of me afgevraagd wie van de buspassagiers zich zou opblazen. Nu bekeek ik de gezichten van de gasten in het restaurant. De jongen met de honkbalpet was al weg, maar toch werd ik niet rustiger. Ik keek om me heen, alert op elke beweging. Waar loert de wolf?’
 
Een ander citaat is minder eenduidig: beschrijft de auteur haar romanpersonage of geeft ze hier ongewild zichzelf bloot? Wanneer ze voor waarschijnlijk de eerste keer in het huis van een arme zwarte familie, de moeder van Jamal, binnentreedt, denkt ze:
 
‘De kleine woonkamer was schoon.’
 
Ik zou het bij god niet weten, maar het geeft je hoe dan ook koude rillingen. Om maar te zeggen dat deze roman je niet onverschillig laat.
 
Ayelet Gundar-Goshen: Waar de wolf loert, Cossee, Amsterdam 2022, 318 p. ISBN 9789464520224. Distributie Pelckmans Uitgevers

deze pagina printen of opslaan