Vertaald proza

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2022

Rune Christiansen: De kwestie van de grilligheid van de verloren tijd

door Jen de Groeve

‘Toen draaide ze zich om om te doen wat van haar werd verwacht, en stapte vervolgens haar echte leven weer in.’
Patrick White

Norma ervaart niets dan verlies. Haar dementerende moeder is haar taal kwijtgeraakt en daarmee is ook de band met Norma weg. Kort nadat haar moeder zich heeft overgegeven ‘aan het scherpe geritsel van de dood’ beslist Jonathan, Norma’s man, dat hun huwelijk voorbij is. Zonder meer. Het verlies kleeft aan haar: ‘wat ze niet meer hadden, was als een ruis in haar oren’, denken aan hem was als ‘een liefkozing die de hele tijd stoorde.’ Om te vergeten, om aan die ruis te ontsnappen wil ze weg. Ze gaat haar vader bezoeken die op een eiland woont en die ze al lange tijd niet meer gezien heeft. In haar kleine, versplinterde familie zijn immers alle verbindingen verbroken.

Het is een niet aflatende hunker naar verbondenheid die Norma doet besluiten naar het eiland te gaan en die haar drijft in alles wat ze doet. De kleinste details vallen haar op, de wapperende wimpels op de veerboot, een achteloos weggegooid snoeppapiertje, de zoetige geur van roestig ijzer. Op het eiland trekt het silhouet van een ruiter haar aandacht, later ziet ze midden in de nacht een meisje met paard met haar vader praten… In alles ziet ze een teken. Van haar vader hoopt ze een antwoord te krijgen op vragen rond de pijnlijke scheiding van haar ouders toen ze een twintiger was. Maar vader gaat alle vragen uit de weg.

‘Zo was hij al zijn hele leven, bedacht Norma. In zijn bijzijn wachtte ze op niets, maar dat niets had wel met haar te maken. Ze noemde het “de onhoorbare betekenis van woorden”, en het kon leeg en precair tegelijk zijn.’

In haar bijna wanhopig verlangen te begrijpen, blijft Norma tegen schimmen aanlopen.

De eerste bladzijden van deze kleine roman, waarin Norma het aftakelingsproces van haar dementerende moeder overdenkt, werpen een licht wat zij zelf ervaart. In een wereld die onzeker en onvast geworden is voor de vrouw die langzaam wegdeemstert, ‘bevond haar moeder zich in een heimelijke, maar nakende helderheid’. Norma vindt dat een misschien absurde, maar wel hoopvolle gedachte. Want helderheid is wat ze zelf ontbeert, ze is als een vreemde in haar eigen leven.

De kwestie van de grilligheid van de verloren tijd heeft iets van een impressionistisch doek, waarbij de eerste indrukken intrigerend maar onscherp zijn. De korte hoofdstukken met vaak cryptische titels staan in een ogenschijnlijk los verband, de vele details moet je inpassen tot het beeld op het einde klaarte krijgt. Met Norma zoek je naar betekenis in een onbestendige wereld, die voortdurend lijkt te vervormen en te veranderen. Rune Christiansen is een uitmuntend stilist, je leest en herleest het boek voor de rijke, fascinerende taal alleen al. Je wil de zinnen keer op keer even laten bezinken voor je verder leest:

‘Haar woorden waren als luchtbellen in een droombeeld. Al die dingen die nooit tijd kregen om waar te worden.’

Van Christiansen verschenen in het Nederlands eerder De eenzaamheid van Lydia Erneman en Fanny en het mysterie in het treurende bos (Oevers 2019). Hij geniet in Noorwegen sinds de jaren 1980 bekendheid als een baanbrekend dichter. Voor De eenzaamheid van Lydia Erneman kreeg hij de Brageprijs, een van ’s lands belangrijkste boekenprijzen.

Rune Christiansen: De kwestie van de grilligheid van de verloren tijd, Oevers, Zaandam 2022, 166 p. ISBN 9789492068842. Vertaling van Saken med den tapte tidens innfall door Michiel Vanhee en Sofie Maertens. Distributie De Wolken

deze pagina printen of opslaan