Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2022

Andrés Barba: Het leven van Guastavino en Guastavino

door Hugo Van Hoecke

Vooreerst de onbetwiste feiten. In 1881 ging de niet onbesproken Spaanse architect Rafael Guastavino, geflankeerd door zijn (vierde) zoontje, eveneens Rafael geheten, aan boord van een schip met bestemming New York. Voorafgaand is er sprake van een op de klippen gelopen huwelijk en een financiële zwendel die het hem onmogelijk maakte ooit terug te keren. De man sprak bij vertrek geen woord Engels en had als bagage enkel zijn architecturale ervaring - hoewel ook die bedenkelijk was. Hoe dan ook, in New York geraakte hij al snel aan de slag, dankzij een ‘eigen’ procedé voor bouwconstructies, waar in feite weinig nieuws aan was, maar dat bestond uit het upgraden van algemeen toegepaste methodes voor gewelvenbouw in de Middeleeuwen door er ‘een handvol portlandcement en een paar ijzeren krammen’ aan toe te voegen. Dat lustten de Amerikanen best vanwege vuurbestendig, en dus stroomden weldra de opdrachten met tientallen binnen. Ze bezorgden vader Guastavino en zijn zoon, die naar Amerikaans model hun ‘uitvinding’ naarstig gepatenteerd hadden, op korte tijd een reputatie om u tegen te zeggen en zelfs de pompeuze eretitel van ‘grondleggers van de modernistische architectuur in Noord-Amerika’.   

Zijn de materiële producten van het duo Guastavino in de VS, vooral in New York, goed gedocumenteerd en nog altijd ter plekke te spotten, dan is er veel minder geweten omtrent de interne drijfveren van het architectenpaar. Veel daarvan blijft onder de radar, en nogal wat dubieuze situaties doen dubieuze persoonlijkheden vermoeden. Dat maakt het voor een auteur als Andres Barba, die een soort biografie rond beiden wil neerzetten, niet bepaald gemakkelijk, maar biedt hem wel de gelegenheid om tentatief allerhande hiaten in te vullen, weliswaar in vraagvorm, en gekleurd door zijn eigen smeuïge en lichtjes ironiserende kijk op beider leven. De biograaf is altijd een exegeet, schrijft Barba in een aantekening vooraf, ‘omdat hij moet interpreteren wat op verschillende manieren kan worden uitgelegd, maar ook – en vooral -- omdat hij aan een leven een vorm en betekenis moet toekennen die het bijna nooit heeft gehad’.
 
Wat dus in het geval van de Guastavino’s kan worden beschouwd als de verwezenlijking van de American Dream, kan even zo goed gereduceerd worden tot een geslaagde farce van een beetje fraudeur die begrijpt ‘dat leven het allerbelangrijkste is’ en ‘dat de strijd niet door talent wordt gewonnen, maar door degenen die nog over middelen beschikken op het moment dat anderen met lege handen staan’. Vader Guastavino is euforisch, zo beschrijft Barba de arrivistische architect, ‘omdat alles mogelijk is, omdat hij de hele wereld heeft beetgenomen, hoewel beetnemen niet het juiste woord is’. En zo de vader, zo de zoon. Als vader Guastavino in 1908 overlijdt, erft de zoon naast het familiebedrijf ook diens tomeloze ambitie en ja, ook zijn existentiële angstgevoel.  
 
Van een klassieke biografie mag je een zakelijke, netjes geordende opsomming verwachten van de gebeurtenissen die het leven van de persoon in kwestie vorm gaven. Maar Barba’s werk is allesbehalve een ‘klassieke’ biografie. Al worden de relevante feitelijkheden uit het leven van de Guastavino’s niet uit de weg gegaan, toch is hij meer begaan met het peilen naar de achtergronden die dit markante migrantenduo hebben aangedreven. Dat doet hij door zelf het voortouw te nemen in beider levensverhalen: door ondeugende bedenkingen te maken, vervelende vragen te stellen, kortom door het verhaal naar zijn hand te zetten en compleet zelf te dirigeren, in een zulkdanig luchthartige stijl dat alleen al daardoor de lezer op zijn hoede blijft en de ware inhoud van dit ‘succesverhaal’ voorzichtigheidshalve een stuk gaat relativeren.  
 
Andrés Barba: Het leven van Guastavino en Guastavino, De Bezige Bij, Amsterdam 2022, 127 p. ISBN 9789403148717. Vertaling van Vida de Guastavino y Guastavino door Irene van de Mheen en Jos Kockelkoren. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan