Nederlands proza
BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2022
Anjet Daanje: Delle Weel
door Katja Feremans
Op de cover van de heruitgave van haar roman Delle
Weel wordt Anjet Daanje (1965) voorgesteld als de auteur van De
herinnerde soldaat. Dit boek uit 2019 was dan ook het eerste sinds haar
debuut in 1993 dat haar naambekendheid een echte boost gaf. Wie intussen Anjet
Daanje zegt, zegt (ook) Het lied van ooievaar en dromedaris, haar breed uitwaaierende roman uit 2022,
waarvoor ze zich liet inspireren door het leven en werk van Emily Brontë.
Delle Weel
dateert al van 2011 en kent nu een tweede druk. De roman gaat over het web van
intriges op en naast de set van de uiterst populaire tv-serie De witte
brigade. Al vijf seizoenen lang houdt de reeks meer dan een miljoen kijkers
aan het kleine scherm gekluisterd. Centraal staat Delle Weel, de gepassioneerde
en heetgebakerde chef-kok, die in haar strak gesteven koksbuis haar restaurant
Dellecieus bestiert. De kijkers smullen van haar gepeperde beledigingen aan het
adres van haar keukenbrigade. Haar medewerkers zijn niet altijd opgezet met haar
uithalen, maar zien er toch vooral een bewijs in van haar liefde voor het restaurant.
Haar man Selwyn is de maître van Dellecieus. Tussen de twee echtelieden zit er bij
het begin van het zesde seizoen een serieus haar in de boter.
Drie andere vrouwen hebben hun
hart verpand aan deze Delle Weel, die buiten de tv-serie niet eens bestaat: de
hoofdscenariste van de reeks, de chef-kok die model heeft gestaan voor Delle
Weel en de actrice die haar vertolkt. Alle drie glijden ze samen met Delle Weel
richting afgrond. De hoofdstukken in de roman zijn afwisselend aan een van deze
vier vrouwen gewijd.
Met Delle Weel gaat het bergaf vanwege Selwyns uitweg om de financieel
penibele situatie van hun restaurant te verbeteren. De twee zijn daardoor in
een complex kluwen van zakelijke en amoureuze ontwikkelingen beland. Deze
situatie dreigt uit te monden in een plotwending, die indruist tegen Delle Weels
integriteit. Sommige acteurs en makers vinden daarom dat die bocht neigt naar
een karaktermoord en hopen die te verijdelen. Immers, het zesde seizoen is nog
niet helemaal ingeblikt.
Samen met Delle Weel gaat Wina Driessen de dieperik in. Zij
is de actrice die al jarenlang samenvalt met de hartstochtelijke chef-kok. Grote
onzekerheid maakt zich plots van haar meester tijdens de opnames van het nieuwe
seizoen. Daardoor verliest ze ook de voeling met haar echte zelf. Dit wordt nog
verder in de hand gewerkt door de fanatieke fans van de reeks, die zich haar almaar
agressiever toe-eigenen.
Ook de hoofdscenariste, Kis E. Burgers, raakt in vrije val.
Zij heeft het gevoel dat ze zich in het script klem gereden heeft onder invloed
van problemen met haar man, tevens de regisseur van De witte brigade. In
plaats van uit te praten wat hen in de weg zit, spelen ze met de verhaallijnen
en maken de reeks tot een soort verkapte biecht over hoe het misgaat in hun
relatie.
Tot
slot gaat Fyne Ven aan het wankelen. Zij is de voormalige chef-kok op wie het
personage Delle Weel geïnspireerd is. Met terugwerkende kracht raakt zij verslingerd
aan De witte brigade. Ze verwarmt haar hart zelfs aan een van de internetfora
waarop fans van de reeks de klok rond hun mening spuien over het wel en wee van
Delle Weel & co. Het forum bereikt een kookpunt, wanneer geruchten over de
nakende karaktermoord op Delle Weel er beginnen rond te gonzen. Zelfs de nuchtere
Fyne dreigt zich van dan af helemaal in dit schaduwwereldje te verliezen.
De tv-reeks,
de fictie met andere woorden, gaat met de levens van de betrokken acteurs en
makers aan de haal. Tot welke verwikkelingen dit leidt in hun eigen bestaan, is
het onderwerp van de roman. De roman lijkt dus een feitelijke laag toe te
voegen, maar die feitelijkheid is natuurlijk ook louter verzinsel. Anjet Daanje
voert bovendien aan dat de zogenaamde realiteit een subjectieve constructie is,
want ieder duidt de werkelijkheid op zijn eigen manier. Zo vlakt ze de grens
tussen verzinsel en waarheid uit en creëert ze vakkundig een web waarin je
samen met de personages verstrikt raakt. Want wie of wat is echt en wat is
gespeeld of verzonnen?
Anjet Daanje spelt de psychologie achter de meerlagige relatieperikelen
en achter de fancultuur vrij expliciet uit. Door het vertragende register van
de psychologische roman te combineren met de flitsende soapwereld, hanteert ze
daarenboven twee botsende snelheden. Toch valt het vindingrijke Delle Weel
vooral op door het originele kader waarbinnen ambitieuze personages geloven dat
fictie de specie is die hun levens bijeenhoudt. Langs deze omweg proberen ze over
verstikte dromen heen te komen en beseffen ze met vallen en opstaan dat wat in
de liefde verloren gegaan is, zich niet zomaar laat herstellen.
Anjet Daanje: Delle Weel, Pluim,
Amsterdam 2022. 540 p.
ISBN: 9789493256880. Distributie De Wolken
deze pagina printen of opslaan