Non-fictie

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2023

Kobe Van Herwegen, Ronaldo: Circus Ronaldo. Karavaan der Verwondering

door Christophe Van Eecke

Circus Ronaldo is een internationaal begrip en een uniek stukje Vlaams immaterieel erfgoed. Het circus is een uitstervende kunstvorm met een zeer oude traditie die onder meer teruggaat naar de commedia dell’arte uit de vroegmoderne periode. Als een vorm van volksvermaak heeft het circus een rijke traditie waarin gespeeld wordt met conventies rond akrobatiek, humor, en theatrale types (zoals de clown). Wie ouder is dan de millennials herinnert zich ongetwijfeld nog de spanning en opwinding toen een circus zijn tenten opsloeg op het marktplein of in een nabijgelegen weide.  

Circus Ronaldo houdt die traditie in leven, maar met een verschil. De voorstellingen die zij de voorbije decennia hebben gecreëerd, houden het midden tussen circus, commedia en conventioneel theater, waardoor een volledig unieke vorm van spektakel werd ontwikkeld die hen internationale erkenning heeft gebracht. Dit huldeboek biedt een kleurrijk overzicht van de geschiedenis van Circus Ronaldo, van het vroegste begin tot vandaag: een geschiedenis die zeven generaties omspant en begint in het begin van de negentiende eeuw.
 
Het boek valt uiteen in twee delen: eerst is er een deel over de geschiedenis van de circusfamilie Van den Berghe en nazaten, in het tweede deel wordt een overzicht geboden van de verschillende voorstellingen die de familie door de jaren heen heeft gecreëerd. Het boek is doorlopend rijk geïllustreerd met veel archiefbeelden. Toch hadden we graag wat meer beeldmateriaal gezien uit de jaren 1950-1980, al was het maar om nostalgische redenen. Er is een selectie van archiefbeelden over de vroegere periode, maar de meeste beelden hebben betrekking op de voorstellingen die sinds de jaren 1990 zijn gecreëerd.
 
De tekst is vrij eenvoudig. Auteur Kobe Van Herwegen heeft de familiegeschiedenis neergeschreven, maar doet dat zonder bronvermeldingen en zonder veel citaten. Dit is dus echt een kijk- en souvenirboek voor wie graag een herinnering wil aan de voorstellingen die men heeft gezien. De tekst is ook doorspekt met een aantal anekdotes en herinneringen van de familie zelf, waardoor we een inkijkje krijgen in een aantal ongewone voorvallen (zoals een vals gasalarm toen iemand in het publiek een grap met een gasfles voor echt aanzag). Hierdoor is dit boek ideaal voor een breed publiek, maar tegelijk is het toch wel jammer dat hier niet de kans te baat is genomen om een meer omstandige historiek van het circus en de circusfamilie te schrijven. De afstand tussen een publieksboek en een historische studie is uiteraard groot, maar een gulden middenweg weet doorgaans toch ook wel zijn publiek te vinden.
 
Die nood aan geschiedschrijving is acuut omdat een efemeer fenomeen zoals het circus net heel erg afhankelijk is van orale geschiedenis (dus getuigenissen) om het canvas te vullen. Hoe langer men wacht om dit alles te boek te stellen, des te schaarser worden de bronnen van levende herinnering. Met deze fraaie uitgave (op zeer groot formaat) is alvast een uitgebreide iconografie te boek gesteld, maar we kijken toch ook uit naar een meer definitieve studie van het circus en zijn geschiedenis.
 
Kobe Van Herwegen en Familie Ronaldo: Circus Ronaldo. Karavaan der Verwondering, Pelckmans, Kalmthout 2022, [200] p. ISBN 9789464018356

deze pagina printen of opslaan