Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2021

Juli Zeh: Onder buren

door Tom Rummens

Dora is vijfendertig, werkt voor een reclamebureau in Berlijn en woont samen met Robert, een linkse activist. Haar bubbel wordt bepaald door het ritme van de grootstad, progressief en ecologisch. Maar dan komt corona. Ze verlaat haar vriend, haar vastgeroeste patronen, en ze laat ook Berlijn voor wat het is. Ze heeft ruimte nodig en die vindt ze op het Oost-Duitse platteland, in de regio Brandenburg. Ver weg van het drukke stadsleven trekt ze in een huis in een nietszeggend dorp.    

‘Opeens beseft ze wat er hier allemaal niet is. Ongelooflijk veel, bijna alles. Geen zeeën van huizen. Geen verkeerschaos. Geen fietsers, geen voetgangers. Geen spoorviaducten, geen reclame, geen felle lichten. Alleen een paar huizen, bomen, het eeuwige gras.’
 
Het is een rustpunt, want Dora’s hoofd is een snelkookpan waarin zich ontzettend veel afspeelt. We krijgen analyses van de actualiteit, over de moord op George Floyd en de klimaatcrisis, over de toenemende onverdraagzaamheid, en vooral ook over de coronacrisis en hoe die onze samenleving op de proef stelt. Onder buren speelt zich heel expliciet af in de huidige tijd. Zeker de eerste helft van de roman leest eigenlijk nauwelijks als fictie.
 
Maar in haar huis op het platteland komt Dora al snel in contact met Gote, de buurman, die zich aan haar voorstelt als de dorpsnazi. Hij is de verpersoonlijking van alles wat Dora veracht. Onverdraagzaamheid en geweld tegen wat hem niet zint zijn dagelijkse kost. Het lijkt een paradoxale beweging, maar ze is waarschijnlijk realistischer dan we geneigd zijn te geloven: in grootstad Berlijn wordt Dora minder geconfronteerd met het andere dan in haar afgelegen huis op het platteland. Ze is weg uit haar bubbel, en vooral ook: ze kan niet echt kiezen met wie ze al dan niet omgaat, want ze heeft alleen haar buren. Er zijn geen café’s om uit te kiezen, geen winkels om zich te onderscheiden. Het is wat het is, en juist door het feit dat Onder buren zich zo expliciet in het hier en nu afspeelt, is wat zich vervolgens ontvouwt zo ontroerend.
 
Want Dora en Gote lijken dan wel in heel andere werelden te leven, toch ontwikkelt zich tussen hen een heel bijzonder soort vriendschap. Ja, Dora weet wel dat Gote heel wat op zijn kerfstok heeft en wanneer ze hem met enkele vrienden naziliederen hoort zingen tijdens een dronken tuinfeest, keert haar maag zich om. En omgekeerd kijkt Gote ook behoorlijk neer op die wereldvreemde hipster uit Berlijn. Maar hoezeer ze elkaar ideeën ook verachten, toch groeien ze steeds meer naar elkaar toe in hun hunkering naar een soort onvoorwaardelijkheid.
 
En voor de beschrijving van dat soort ontwikkelingen ben je bij Juli Zeh wellicht aan een van de beste adresjes in de Europese literatuur. Want Onder buren vertrekt van stereotypen, maar de manier waarop Juli Zeh haar personages uitdiept, gelaagd en complex maakt, dwingt opnieuw respect af. Hoe gepolariseerd de wereld ook is waarin we leven, het is de mogelijkheid tot empathie en vriendschap die toch nog steeds een sprankel hoop biedt.
 
Juli Zeh: Onder buren, Ambo/Anthos, Amsterdam 2021, 351 p. ISBN 9789026356186. Vertaling van Über Menschen door Annemarie Vlaming. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri