Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 6, JUNI 2022

Marit Törnqvist: Schildpad en ik

door Katrien Maris

5+ - Marit Törnqvist kreeg voor haar prachtige illustraties in Pikkuhenki, een verhaal van Toon Tellegen, in 2006 een Gouden Penseel, maar ook als schrijfster scoort ze hoog: in 1996 won ze een Zilveren Griffel voor Klein verhaal over liefde (Querido 2017), het begin van een trilogie. Voor het slot ervan, Het gelukkige eiland, mocht ze in 2018 opnieuw een Zilveren Griffel in ontvangst nemen.    

Op de avond voor zijn kleinzoon vijf wordt, vertelt opa hem het verhaal over Schildpad. We horen hoe de kleine opa voor zijn vijfde verjaardag een schildpadje krijgt van zijn opa. Tijdens een reis naar diens geboorteland was het diertje ongemerkt in zijn opa’s tas beland. In het begin waren Schildpad en kleine opa onafscheidelijk en erg geliefd bij anderen. Maar omdat Schildpad zo buitensporig groot werd, was hij op den duur vooral een last. Als adolescent besluit opa daarom Schildpad terug te brengen naar zijn thuisland. Maar terug thuis voelt hij zich doodongelukkig.
 
‘Zonder Schildpad bleek ik niemand. Ik was niet eens mezelf.’
 
Hij reist opnieuw naar opa’s geboorteland en keert huiswaarts met Schildpad en met oma, aan wie hij ginder zijn hart verloor. Het paar sticht een gelukkig gezin, waarin Schildpad zijn eigen plekje heeft. Wanneer oma jaren later ongeneeslijk ziek wordt, wil ze ‘Nog één keer naar haar land terug om te luisteren naar de golven. Om de schildpadden te zien schuifelen in het warme zachte zand.’ En vanzelfsprekend reist Schildpad mee. Oma overlijdt op het strand, kort na hun aankomst. Na dit verhaal geeft opa een schildpadje, dat al die tijd in zijn borstzakje verstopt zat, aan zijn kleinzoon.
 
Dit lieve verhaal over de intense band tussen huisdieren en hun baasjes gaat op een dieper niveau over emigratie, een actueel thema dat Törnqvist nauw aan het hart ligt. Je voelt al snel aan dat Schildpad een symbool is voor opa’s culturele wortels, die liggen waar zijn familie oorspronkelijk vandaan komt. Törnqvist laat zien wat voor worsteling het kan zijn om die wortels een plek te geven in een nieuw thuisland. Soms maken ze opa populair, op andere momenten vormen ze een verschrikkelijke last, maar het lukt hem alleszins niet om er van weg te lopen. Ze blijven een onmiskenbaar onderdeel van hemzelf. Pas wanneer hij steun krijgt van oma, kan hij dit in alle rust accepteren.
 
Er wordt opvallend veel heen en weer gereisd in het boek. De nooit aflatende lokroep van het geboorteland en de heimwee ernaar resoneren door heel het verhaal en komen mooi tot een climax in de laatste wens van oma. Törnqvist kiest voor een mooi gepolijst einde: met een kleine jongen die een kleine schildpad krijgt, kan het hele verhaal van vooraf aan opnieuw te beginnen. En dat is precies zoals het moet zijn, de culturele wortels worden stevig verankerd van generatie op generatie.
 
De illustraties zijn stuk voor stuk prachtige schilderijtjes en ze geven het verhaal net dat tikkeltje meer glans. Een jonge oma en opa maken een boswandeling met hun kleine kinderen, helemaal achteraan dribbelt een meisje met haar voetbal. Oma duwt een bijzondere kinderwagen, de rieten draagmand is vastgegespt op het reusachtige schild van Schildpad. Een jongetje probeert Schildpad aan zijn leibandje vooruit te sjorren. Törnqvist geeft de kap van de draagmand precies dezelfde tint rood als het halsbandje en de leiband van Schildpad en ook de kousen van oma. En de wieghanger met een miniatuurschildpadje maakt het plaatje helemaal compleet. De zo vanzelfsprekende integratie van Schildpad binnen dit gezin komt voor je ogen tot leven.
 
De prent waarop een terminaal zieke oma nog een laatste keer naar haar geboorteland reist is uitgewerkt over een dubbele pagina en daardoor komt het weidse uitzicht schitterend tot zijn recht. Het paar kijkt over een kalme zee, naar een rotsig land dat vlakbij lijkt. Opa heeft oma’s rolstoel vast bij de handvatten en tegelijkertijd Schildpad aan de leiband. Zijn rug is een beetje gebogen, het leven heeft zijn sporen nagelaten. Naast hem op het dek staat een grote tas, die je al lichtjes doet vermoeden dat deze reis niet alleen een afscheid, maar ook een nieuw begin betekent. De hele prent is gehuld in vrij sombere grijstinten, maar op de rotsen wenkt een klein stukje turkoois blauw. Verdriet, hoop en intense verbondenheid gaan hier prachtig hand in hand.
 
Marit Törnqvist: Schildpad en ik, Querido, Amsterdam 2022, 64 p. : ill. ISBN 9789045125244. Distributie L&M books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri