Vertaald proza

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2023

Ingvild H. Rishøi: Winterverhalen

door Jen de Groeve

Een moeder loopt met haar dochtertje van vijf door de stad. Het kind loopt wijdbeens en stijf want ze heeft in haar broek geplast. Ze heeft het koud, het is december. Ze zullen dan toch maar de bus naar huis nemen, hoewel ze de rit maar nauwelijks kunnen betalen. En als ze een bedelaar passeren wil het meisje hem per se iets geven. Moeder geeft toe, al blijft er nu niet meer genoeg over voor de bus. Moeten ze toch nog te voet, met die natte broek in de Noorse winterkou… Dus gaan ze naar het winkelcentrum om een onderbroek te kopen. Er zijn er met strikjes, met kantjes, met paarse wolkjes… ‘Welke zullen we nemen, mama, welke denk je?’ Ze hebben zelfs niet genoeg geld voor de allergoedkoopste. Stille wanhoop bij de jonge moeder: ‘ik wil onzichtbaar zijn. Ik wil niet zijn wie ik ben’.  

Thomas heeft een plan. Hij gaat naar de kussenwinkel om een kussen te kopen voor zijn zoontje, dat komt logeren. Daarna zal hij naar huis gaan om eten te koken. Hij heeft de hele nacht het recept liggen lezen: ‘snijd de uien en de koriander fijn, bak de ui goudbruin, doe de kip van PRIOR in de koekenpan.’ Het zal lukken, want hij is nu ‘een gewone man’ en alles zal zijn zoals het zou moeten zijn. Maar het is donker buiten, overal komen mensen vandaan en het voelt alsof zijn keel wordt dichtgeknepen. De verkoopster in de kussenwinkel glimlacht aanvallend tegen hem en stelt vragen die hij niet kan beantwoorden. ‘Weet je niet hoe oud je eigen kind is?’
 
Rebekka loopt met haar broertje en zusje weg van huis. Ze gaan ‘naar een geheime plek’ en daar zullen ze alles oplossen. Want tot nu toe ging het niet goed. Rebekka moest op Mia en Mikael passen maar ze vertoonde ‘opstandig en grensoverschrijdend gedrag’, zoals de instanties dat noemen. En toen kwam die brief van de kinderbescherming. Daarom gaat ze nu, wadend door de diepe sneeuw, met de kinderen naar het vakantiehuis van een vriendin ‘omdat alles daar is zoals vroeger’ en misschien, misschien kunnen de instanties hen vergeten. Maar de kleintjes hebben kou en zijn bang, kunnen niet meer verder. Rebekka’s jonge leven is met verdriet beladen en ze twijfelt of het nog goedkomt: ‘Ik kan er niet tegen dat mijn broertje zulke ogen heeft, want dat heb ik me afgevraagd, of angst meegroeit met het lichaam, zoals andere littekens’.
 
‘We kunnen niet iedereen helpen’, ‘De goede Thomas’ en ‘Grote zus’ zijn de titels van Ingvild H. Rishøi’s Winterverhalen. Drie steengoede verhalen over mensen die sociaal en psychisch kwetsbaar zijn, die om verschillende redenen niet goed mee kunnen in een prestatiegerichte maatschappij. Het zijn ik-verhalen en dat perspectief is ijzersterk, want hoe confronterend is het niet om door de ogen van een moeder te kijken die haar kind zelfs het allernoodzakelijkste niet kan geven en daarin door datzelfde kind getroost wordt. Of door de ogen van Thomas, emotioneel overgevoelig, die vanuit onzekerheid en onvermogen ook in een vriendelijke tegemoetkoming een bedreiging ziet.
 
Je inleven in de personages doet pijn, ze zijn volhardend in hun wil om het goed te doen, maar ze missen maturiteit. Er zijn wel sociale voorzieningen in deze Scandinavische welvaartstaat en de verzorgingsmaatschappij heeft de steun aan de zwakkeren goed gereglementeerd, maar dat biedt hun geen uitkomst. De angst om te falen heeft zich in vastgezet in hun hoofd en in hun hart. ‘De derde keer dat je kopje-onder gaat, verdrink je. Dat heb ik mijn hele leven al geweten.’
 
Rishøi’s schrijft sober, minimalistisch bijna en dat sorteert effect. Ze is wars van gevoelerigheid maar ontroert, ze lijnt de kwetsbaarheid van de personages duidelijk af tegen het gebrek aan impact van de regelgevende instanties. De hulp die op het einde van elk verhaal voor een streepje licht zorgt, komt intuïtief, van onverwachte, puur menselijke acties.
 
Van Ingvild H. Rishøi verscheen in het Nederlands eerder haar romandebuut Stargate. Een kerstvertelling (2021, Koppernik 2022). Winterverhalen schreef ze al in 2014. Ze ontving er de prestigieuze Brage Prijs in de categorie ‘Open class’ en de Prijs van de Noorse literaire kritiek. Rishøi’s stem is diepmenselijk, subtiel en krachtig. Winterverhalen is een aanwinst in het Nederlandstalig literatuuraanbod.
 
Ingvild H. Rishøi: Winterverhalen, Koppernik, Amsterdam 2023, 179 p. ISBN 9789083323985. Vertaling van Vinternoveller door Liesbeth Huijer. Distributie De Wolken

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

Dius

Stefan Hertmans

Kruisende lijnen

Junichiro Tanizaki

Memoires van een kip. Een Palestijnse fabel

Ishaq Musa Al-Husseini

We moeten ‘misschien’ blijven denken

Esther Jansma

Wij van de Ripetta

Thomas Lieske

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

De wens, of Het ware verhaal van Titi en Tony

Tereza Horvathova , Michaela Kukovicova (ill.)

Het is rood en rond…

Jan Jutte

Ludas en Bontje

Jan Paul Schutten, Sanne te Loo (ill.)

Wie heeft Steef opgegeten?

Susannah Lloyd, Kate Hindley (ill.)

Wij, ervoor en erna

Jenny Valentine

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri