Poëzie
BOEKEN NR. 1, JANUARI 2024
Jana Arns, Rein Van Vinckenroye (ill.): Als enige kennisgeving
door Dirk De Geest
Jana Arns maakt in haar jongste
bundel een essentieel thema bespreekbaar: dat van de sterrenkinderen, die
overleden tijdens of vlak na de bevalling. Vaak blijven ze naamloos, en voor de
achtergebleven ouders en familieleden betreft het een leed dat grotendeels onzichtbaar
blijft doorwerken. Arns is met die problematiek vertrouwd, aangezien zij
meewerkt met de stichting Boven de Wolken,
die in die gevallen ouders ondersteunt door een gratis fotoreportage aan te
bieden en hen zo in staat stelt om enkele herinneringen te bewaren.
Als enige kennisgeving biedt
een aantal portretten in taal, geïllustreerd met sfeervolle landschappen van
Rein Vanvinckenroye. Jana Arns slaagt erin om zich bijzonder goed in te leven
in de complexe situatie die het gevolg is van die traumatische ervaring. Ze
kiest afwisselend het standpunt van de zuigeling en de verweesde moeder,
terwijl andere gedichten de situatie meer van buitenaf laten zien: sporadisch
komt daarbij ook haar eigen positie als dichter/fotograaf aan bod. Telkens weet
de dichteres perfect de schrijnende ervaring te portretteren, zonder te
vervallen in overdreven sentiment of een hol pathos. Integendeel, ze laat zien
hoe de emoties overweldigend zijn maar tegelijk slechts moeizaam geuit kunnen
worden, hoe ook de stilte verpletterend kan zijn. Alle personen die betrokken
zijn bij het tragische gebeurtenis krijgen hun plaats, maar het valt hoe zij
niet interageren: ieder blijft fundamenteel eenzaam, betrokken op zichzelf. De
gevoelens worden vooral zichtbaar in de manier waarop gedachten gestold worden
en handelingen als het ware bevriezen.
Dat Arns een sterke dichteres is, valt vooral op in de
manier waarop zij de omgeving schetst. Waar de personages haast bewegingloos en
stil blijven, laat de wereld rondom op allerlei manieren zien dat er iets
gebeurd is: de wenskaarten op muziek zwijgen, het kinderbed blijft leeg. Alles
herinnert aan het afwezige kind. Die persoonlijke doorleefde tragiek wordt door
de dichteres gecombineerd met haast klinisch aandoende cijfers (het nummer van
de kamer, het geboortegewicht), waardoor de dubbelheid van het gebeuren extra
wordt beklemtoond: enerzijds is er de objectieve geschiedenis in het ziekenhuis
(met hulp die hopeloos tekortschiet), anderzijds is er de subjectieve ervaring.
De beeldrijke taal is bijzonder suggestief, maar tegelijk staat in deze
gedichten geen woord teveel. Dit is met andere woorden poëzie die er wel
degelijk staat als krachtige lyriek, maar die tegelijk zo wezenlijk
existentieel is dat ze veel mensen troost (of op zijn minst) een stem zal
kunnen bieden. Ik ben er zeker van dat enkele gedichten in deze bundel
klassiekers zullen worden.
Jana Arns, Rein Van Vinckenroye: Als enige kennisgeving, P, . Leuven 2023, 40 p. : ill. ISBN 9789464757286
deze pagina printen of opslaan