Poëzie

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2024

Roel Richelieu van Londersele: Het vriendenloket

door Dirk De Geest

Roel Richelieu van Londersele kreeg ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag een boek met essays over zijn omvangrijke literaire werk: zijn dichtbundels, maar ook zijn romans en zijn detectives (Roel Richelieu van Londersele handboek, Poëziecentrum 2023). Wie dat wil, kan zich zo verdiepen in een oeuvre dat rijker en gevarieerder is dan de meeste lezers dachten. Het mooiste verjaardagscadeau is echter de nieuwe bundel die de dichter bij dezelfde gelegenheid publiceerde.  

Het vriendenloket is een typische Londersele-bundel. Daarvoor staat de melancholische toon garant. Het centrale thema is immers opnieuw de confrontatie met het verlies. De mens verschijnt bijna uitsluitend als een falend wezen, iemand die de discrepantie tussen verlangens en realiteit maar niet kan beheersen, laat staan overwinnen. Voortdurend gaat het in deze gedichten fout, en de personages raken daardoor nauwelijks nog gefrustreerd: zozeer identificeren zij zich met deze onvolkomen gang van zaken. In ‘Het horloge’ wordt bijvoorbeeld een man opgeroepen die vruchteloos droomt van gezelschap, van liefde en succes maar uiteindelijk enkel een mooie horloge voor zichzelf koopt: ‘maar de tijd was al verstreken’, luidt het ontluisterende slotvers. Eens te meer worden illusies ontmaskerd als droom- en schijnbeelden.
 
Het is een wereld die Van Londersele weet op te roepen via krachtige details en beelden, in die mate zelfs dat wij empathisch gaan meeleven met de lotgevallen van de personages: vaak een derde persoon, soms een ‘ik’ of een ‘wij’. Hun verhaal wordt tastbaar, net doordat hun ervaringen en gevoelens ook die van ons als lezers zijn. Tegelijk is die wereld niet zomaar realistisch. De dichter schuwt de gewone anekdote en maakt van bijna ieder gebaar, elke handeling een soort van rituele gebeurtenis. Alles wat zich voordoet wordt zo symbolisch voor het gemis en het falen in het menselijke bestaan. Het loket waar je een vriend kan boeken heeft geen duidelijke openingsuren,  
 
Dat gevoel van eenzaamheid is in deze bundel overweldigend. De protagonist is voortdurend op zoek naar vriendschap, maar de vervreemding slaat steeds weer toe. Hetzelfde kan gezegd worden van de liefdesrelatie; de intimiteit is onhaalbaar en waar ze benaderd wordt is ze ondraaglijk. Het lijkt erop dat dit ook te maken heeft met het feit dat het lyrische ik in feite op zoek is naar het wezen van zichzelf. Anderen zijn een teken van het eigen bestaan, maar geen enkele persoon kan het innerlijke gemis volledig opvullen. De melancholie is niet voor niets de teneur van de meeste gedichten. Boeiend is wel hoe Van Londersele dat eindeloze thema toch op uiteenlopende manieren vorm weet te geven. Zo schetst hij in ‘Vrouw met voorraad’ een vrouw die eindeloos wacht tot de ridder op het witte paard haar naar zijn paradijs zal wegvoeren, maar die ondertussen wel als een rots in de branding haar leven doorstaat. Elk personage in deze bundel wordt even overtuigend neergezet, doorleefd en als het ware met zijn of haar eigen voorgeschiedenis: de ervaring van de romanschrijver klinkt in deze portretten onmiskenbaar door.
 
De belangrijkste kwaliteit van deze poëzie is evenwel de stijl. Van Londersele beheerst meesterlijk de kunst van het beeld. Zijn beeldspraak transformeert het alledaagse in een wereld met mysterieuze allures, waarin alles een soort van symbolische betekenis krijgt. Dat zet de lezer aan tot dromen en denken. Het ogenschijnlijk banale krijgt zelfs iets van een barok universum, doordat de dichter precisie koppelt aan een lichte overdaad. Van Londersele houdt van opsommingen en uitweidingen, van herhalingen en variaties, stijlvondsten die de intensiteit van de melancholische sfeer verhogen. In Het vriendenloket laat de dichter zijn lezers ten volle van dat bijzondere vakmanschap meegenieten.

Roel Richelieu van Londersele: Het vriendenloket, Poëziecentrum, Gent 2023, 57 p. ISBN 9789056553012

deze pagina printen of opslaan