Vertaald proza
BOEKEN NR. 5, MEI 2024
Josephine Johnson: Nu in november
door Liesbeth Vantorre
‘Geen bubbels, geen jobs: cavacrisis in Spanje zal
zich ook bij ons laten voelen’. In de Ochtend van Radio 1 werd op 24 april, ’s morgens in
de vroegte, deze krantenkop uit De Standaard voorgelezen. Wijnhuis
Freixenet moet maar liefst 80 procent van zijn personeel op tijdelijke
werkloosheid zetten. Spanje kampt met extreme droogte, wat zich onder andere
uit in een cavacrisis. Dat onze bubbels duurder worden is op zich een first world problem. Personeel dat op
tijdelijke werkloosheid gezet wordt is dat allesbehalve.
Op 14 maart namen Limburgse
fruittelers de ‘vroegste bloesems ooit’ waar. Een maand later hielden diezelfde
boeren hun hart vast voor nachtvorst. We weten het al langer. De mensheid heeft
de afgelopen 100 jaar het klimaat en de natuur in een ijltempo doen aftakelen.
‘Wanneer de boeren niet klagen, nadert het einde der dagen’, wordt wel eens
gezegd. Maar hun klaagzang is, onder deze omstandigheden, meer dan terecht.
In 1934, 1936,
1939 en 1940 teisterde een enorme droogte grote delen van de Verenigde Staten
en Canada. Grapes of Wrath (John
Steinbeck) en Dust Pneumonia Blues
(Woody Guthrie) waren er door deze klimatologische ramp niet geweest. Niet
enkel Steinbeck en Guthrie werden geïnspireerd door de droogte. De 24-jarige
Josephine Johnson won in 1934 de Pulitzer-prijs voor fictie met Now in November, in ons taalgebied
recent uitgegeven als Nu in november.
De roman volgt
het verhaal van een familie met drie dochters, Merle, Marget (die het verhaal
vertelt) en Kerrin. De familie verhuist naar het platteland om er een boerderij
te houden. Het is ploeteren om rond te komen, maar de meisjes genieten van de
weelderige natuur. Buiten het nogal wispelturige karakter van Kerrin, dat als
een kleine donderwolk boven het gezin hangt, is er geen vuiltje aan de lucht.
Vader krijgt hulp van Grant, op wie Marget een oogje op heeft. Maar in één
herfst verandert alles. Het regent niet meer. De lucht houdt het water vast en
de dreiging zwelt aan, net zoals de emotionele last van de personages. Kerrins
gedrag wordt onhoudbaar, net zoals de verliefde gevoelens van Marget voor
Grant. Johnson werkt deze gelijklopende emotionele en klimatologische spanning
op een erg subtiele manier uit en zorgt ervoor dat de bijna feitelijke
beschrijvingen van het boerenleven als een thriller lezen.
Johnston aarzelt niet om
bepaalde gevoelige thema’s aan te kaarten, zoals geestelijke gezondheid, geloof
en politieke kwesties. De Ramseys, de verre buren van de familie, hebben het
niet gemakkelijk. Omwille van hun huidskleur verliezen ze al snel het huis
waarin ze wonen. De huisbaas gaat ervan uit dat zwarte Amerikanen gewoon geen
goede boeren zijn. Grant veegt deze vooroordelen van tafel door te vragen aan
de huisbaas of de regen kijkt naar huidskleur.
Om geschreven te zijn in 1934,
door een jonge witte vrouw uit Missouri, is Nu
in november fris en progressief. Niet alleen zijn de weersomstandigheden en
hoe mensen zich ertegen kunnen wapenen (of net niet kunnen wapenen) verrassend
actueel. ‘Armoede leidde tot angst en
angst zaaide haat; die haat lokte een verholen soort geweld uit en soms ook
waanzin of zelfs de dood.’ Een sluimerende constante die in moeilijke
tijden toch steeds weer aanzwelt. Ook vandaag dus.
Nu in november leest heerlijk vlot weg. Niet omdat het boek
gemakkelijk is of geen moeite vergt. De aarzelende formuleringen van Marget
slepen je, in combinatie met de stijgende spanning van de gebeurtenissen, mee
in een nostalgische maar tegelijk brandend actuele leeservaring.
Josephine Johnson: Nu
in november, Van Oorschot, Amsterdam 2024, 195 p. ISBN 9789028214019. Vertaling van Now in November door Lette
Vos. Distributie Elkedag Boeken
deze pagina printen of opslaan