Vertaald proza
BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2024
André Dao: Anam
door Jo Vanderwegen
Van André Dao verscheen
onlangs de meeslepende, filosofische en zeer onderhoudend geschreven roman Anam. De Australische schrijver
onderzoekt daarin zijn verleden, met name de achtergrond van zijn ouders en
grootouders in Vietnam. Tegelijk is Anam
een aanklacht tegen het asielbeleid van Australië, waarbij asielzoekers in
afwachting van hun toelating om Australië te betreden, worden opgesloten in een
detentiecentrum op Manus, een eiland ten noorden van Papoea-Nieuw-Guinea. André
Dao is overigens een van de medeoprichters van de mensenrechtenorganisatie Behind
the Wire, die het opneemt voor de slachtoffers van het Australische
asielbeleid.
Anam, zijn debuut, won de Victorian
Premier’s Literary Award for an Unpublished Manuscript, en het is niet moeilijk
te begrijpen waarom: je wordt overrompeld door het traumatische verhaal van
zijn familie en wordt tegelijk tot denken – en trager lezen – aangezet bij de
filosofische passages. Wat fijn dat René Van Veen zo’n puike vertaling
verzorgde, zodat Dao nu ook bij het Nederlandstalige publiek ingang kan vinden.
Waarom al dit
gejubel? Omdat dit boek, onder de zogenaamd oppervlakkige bovenlaag, zóveel
lagen kent, die de schrijver op ingenieuze manier door elkaar weeft. Omdat de
schrijver aandacht vraagt voor een sociaal probleem dat mondiaal om een
oplossing vraagt. Omdat de schrijver het verleden van zijn familie naar de
voorgrond haalt in een poging niet te vergeten.
De plot vertelt over een
Australiër die naar Cambridge verhuist met zijn vrouw en dochter en daar voor
zijn doctoraat onderzoek doet naar zijn Vietnamese wortels. De auteur mengt
aldus het leven van de verteller als vader, als echtgenoot en als onderzoeker
door elkaar; je leest over het dagelijks leven maar ook over zijn theoretische
en filosofische ontdekkingen.
Het thema van het onderzoek van de verteller is een beter
begrip krijgen voor het leven van zijn grootouders. Zijn grootvader werd als
katholieke intellectueel gevangen genomen door het regime in de jaren zeventig,
de jaren van oorlog. Tien jaar lang zit hij vast in de beruchte Chi Hoa-gevangenis
in Ho Chi Min. Nadat de grootvader werd vrijgelaten, sprak hij amper over zijn
verleden. De familie verhuist naar Frankrijk, de vroegere kolonisator, en later
zal de vader van de verteller naar Australië trekken. In een tweede hoofdstuk staat
de grootmoeder centraal, die terwijl haar man vastzat, probeerde te overleven
in Frankrijk.
In
Anam klinken vele stemmen. Er is de
stem uit het verleden, in de vorm van herinneringen en archiefstukken over het
verleden van de grootvader, en van familieleden die betreuren wat er gebeurt.
Maar er is ook de tweevoudige stem van het heden in de vorm van het huidige
leven van de verteller, en ook de stem van zijn vrouw, die hem bij zijn
dagelijks leven houdt en zijn werk becommentarieert. Daarnaast is er de stem
van de vluchteling die vandaag op Manus vastzit en aan wie de verteller hulp
probeert te bieden.
De titel op zichzelf dekt al verscheidene lagen: het is een verwijzing
naar de naam die de eerste Chinese imperialisten aan het volk gaven in de
zevende eeuw en, in navolging daarvan, het vroegere Franse protectoraat in
Centraal-Vietnam (‘Annam’). Tegelijk is het ook een verwijzing naar het platonische
begrip anamnese, dat verband houdt met het zich herinneren – een kernbegrip van
de roman. Maar Anam verwijst ook naar
thuis, en André Dao toont in zijn werk aan hoe complex dat begrip kan zijn. Anam, met één n dus, verwijst naar de
zelfbedachte tijd-ruimte-capsule waarin de schrijver zich kan terugtrekken om
te schrijven, de ‘plaats zonder naam’, waarin hij tot werken kan komen.
Anam is een verzameling van stijlen: nu weer essayistisch, dan weer
verhalend of filosofisch. Juist daarom vraag het lezen van deze buitengewone
uitgave tijd, geduld en aandacht. André Dao houdt de aandacht van de lezer
vast; dit autofictionele werk blijft boeiend tot de laatste pagina. En daarna
gaan de beelden, de ideeën en fragmenten ongetwijfeld nog heel lang met de
lezer mee. Zeer benieuwd naar meer werk van André Dao.
Andre Dao: Anam, Nijgh en van Ditmar,
Amsterdam 2024, 399 p. ISBN 9789038812052. Vertaling van Anam door René van
Veen. Distributie LM Books
deze pagina printen of opslaan