Vertaald proza

BOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2024

Jean-Baptiste Andrea: Duivels en heiligen

door Carl De Strycker

Met zijn roman Waak over haar won Jean-Baptiste Andrea vorig jaar de Prix Goncourt. In afwachting van dat prijsboek, dat dit najaar in het Nederlands verschijnt, is er Duivels en engelen, zijn vorige roman. Die opent met een oude man die in de stationshal Beethoven-uitvoeringen ten beste geeft op de piano die daar staat. Waarom een professional, die duidelijk meer in z’n mars heeft dan achtergrondmuziek produceren voor ongeïnteresseerde voorbijgangers, precies daar speelt? Dat vertelt hij in Duivels en engelen.
 
In zijn vroege jeugd volgt de getalenteerde Joe les bij een leraar die hem alleen maar Beethoven wil onderwijzen. Het zal levensbepalend blijken, samen met het ongeval waarbij zijn ouders en zusje omkomen. De zestienjarige Joe wordt geplaatst in De Grens, een weeshuis in de Pyreneeën waar een autoritaire geestelijke de plak zwaait en een conciërge met losse handjes terreur zaait. Als hij wordt toegelaten tot een geheime club op het internaat, die samenkomt om stiekem radio te luisteren en zich verliest in verhalen, wordt het harde en eenzame leven wat draaglijker. Ze smeden plannen om te ontsnappen en komen een paar keer hardhandig in aanraking met de leiding van De Grens.
 
De directeur kiest Joe uit om hem te helpen met zijn correspondentie, maar verbiedt hem om de piano aan te raken die in z’n kantoor staat. Als de jongen dat toch niet kan laten en de mecenas van de instelling hem hoort spelen, vraagt hij hem om z’n dochter Rose les te komen geven. Het meisje lijkt helemaal niet geïnteresseerd in muziek, en hun wekelijkse afspraken verlopen moeizaam, maar langzaam ontstaat er vertrouwen tussen de twee; ze dromen erover samen te ontkomen aan het leven waarin ze zich gevangen voelen. Helaas moet Rose met haar ouders opnieuw naar Parijs. Bij het afscheid maakt ze Joe duidelijk dat ze vanaf het begin betoverd was door zijn Beethoven-spel, dat ze zich altijd zal herinneren en uit de duizenden zou herkennen. Als Joe meerderjarig is en uit de instelling ontslagen wordt, bouwt hij een leven op als pianoleraar, maar hij blijft levenslang op zoek naar Rose. Misschien vindt hij haar terug als zij als toevallige passant zijn Beethoven-vertolking hoort?
 
Hoewel de eerste lijn uit de partituur van Beethovens Mondscheinsonate aan de tekst voorafgaat, is dit minder een verhaal over muziek dan een kostschoolroman. De beklemmende sfeer in zo’n weeshuis in de jaren 1960, de beenharde opvoeding en ongenadige straffen, maar ook de kameraadschap tussen de jongens, het wordt allemaal invoelend en beeldend beschreven. Je merkt dat Andrea naast schrijver ook scenarist en filmregisseur is. Maar hij verliest zich een beetje in de wereld van het tehuis: de twee jaar daar worden wel heel omstandig beschreven, waardoor de ontwikkeling van de plot vaak stilstaat. Sfeerschepping is goed natuurlijk, maar voor het verhaal dat hij wil vertellen – het sprookje tussen twee pubers – zijn veel scènes eigenlijk overbodig. Daarmee schippert Duivels en heiligen tussen een kostschooldrama en een verhaal over onmogelijke liefde.
 
Jean-Baptiste Andrea: Duivels en heiligen, Oevers, Zaandam 2024, 292 p. ISBN 9789493290853. Vertaling van Des diables et des saints door Martine Woudt. Distributie De Wolken

deze pagina printen of opslaan