Poëzie

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2024

Tom Mariën, Pascale Petterson (ill.): De geur van zwart

door Dirk De Geest

Tom Mariën schreef eerder al een paar prentenboeken, maar met De geur van zwart debuteert hij als dichter. Hoewel, die karakterisering is slechts gedeeltelijk correct. Dit boek bevat weliswaar een aantal gedichten, maar die zijn verbrokkeld in kleine stukjes over de bladzijden (en in feite ook wel in fragmenten geschreven). Dat komt doordat Pascale Petterson een grafische interpretatie geeft door middel van een aantal paginagrote illustraties. Daardoor is dit een soort van artistiek prentenboek voor volwassen lezers. Het is een eigen variant van wat tegenwoordig graphic poetry genoemd wordt. Dit boek is dan ook typografisch een pareltje. Het formaat is oblong (in de breedte in plaats van in de hoogte gemaakt), met fraaie illustraties. De teksten staan afgedrukt met een ouderwetse typemachine, want het handmatige van het boek opnieuw onderstreept.    

De gedichten zelf zijn bewust kinderlijk van toon. Soms staan de letters groter afgedrukt zoals bij kinderpoëzie om bepaalde woorden of uitroepen te onderstrepen. Die kinderlijke stem staat echter in contrast met de manier waarop hier vaak negatieve gevoelens en ervaringen worden opgeroepen: de geur van zwart lijkt die van moeizame herinneringen, van deprimerende ogenblikken. Heel wat gedichten draaien rond jeugdige angsten, en hoe kleiner de ik-figuur zichzelf voelt, des te groter reusachtiger wordt de belichaming van zijn onzekerheid. De badmeesters lijken haast beulen die verbaal maar ook lichamelijk het kind bedreigen. Moeders worden uitvergroot tot reuzen die onbegrijpelijke handelingen stellen en daardoor raadselachtige figuren zijn. En ook het centrale ikpersonage zelf begrijpt lang niet altijd wat hem bezielt en obsedeert. De angst voor vrouwen hangt immers samen met een onuitgesproken verlangen, en het kind in hem wordt nooit overwonnen.  
 
Mariën is goed in het oproepen van die emoties met behulp van sprekende beelden. Bij momenten zorgt dat voor verrassende wendingen, maar op andere ogenblikken blijft deze poëzie toch hangen bij wat er staat, zonder dat de lezer uitgedaagd wordt om verder te gaan. In die zin is de eenvoud van deze lyriek tegelijk haar kracht én haar zwakte. De illustraties weten in feite beter de complexiteit van dergelijke gevoelens op te roepen. Pettersson is bij momenten expliciet, maar op andere ogenblikken weet zij een grote suggestiviteit op te wekken. Daardoor krijgen de versregels van Mariën vaak extra reliëf. Hoe dan ook is dit een boeiend grafisch geheel, met een meerwaarde door de samenwerking van twee artistieke talenten.
 
Tom Mariën, Pascale Petterson: De geur van zwart, Poëziecentrum, Gent 2024, 66 p. : ill. ISBN 9789056554514 

deze pagina printen of opslaan