Nederlands proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2025

A.L. Snijders, Arjen Lubach (sam.): Snijders: Zeer kort. Zijn beste zkv’s

door Jo Vanderwegen

Vóór pakweg 2006 was A.L. Snijders (1937-2021) eigenlijk zo goed als onbekend. Hoewel de auteur stukjes schreef voor Het Parool en al een roman op zijn naam had staan, begon zijn echte carrière pas rond die periode. Peter Müller (die zijn pseudoniem A.L. Snijders gewoon in een telefoonboek had gevonden) schreef al heel zijn leven lang tekstjes in een door hemzelf uitgevonden format: het zkv (afkorting voor ‘zeer kort verhaal’). Het zijn korte teksten van slechts een halve pagina lang, hoogstens twee. Qua lengte zou je ze ook als ingedikte kortverhalen kunnen omschrijven; dat zou echter afbreuk doen aan de eigenheid. Vaak bevatten Snijders’ zkv’s slechts één enkele gedachte, één pointe, of zelfs gewoon geen. Hoe dan ook: tot twintig jaar geleden kenden enkel de lezers van Het Parool het werk van A.L. Snijders, óf zijn uitgebreide kennissenkring, want Snijders had immers de leuke gewoonte wekelijks naar een groep vrienden een nieuw zkv’tje te mailen.  
 
Enkele succesvolle verzamelbundels en optredens in De Wereld Draait Door maakten van A.L. Snijders in korte tijd een bekende Nederlander en een literair succes. Zelfs nu, drie jaar na zijn dood, is zijn werk nog courant verkrijgbaar en verschijnen er heruitgaven en nieuwe bundels zkv’s. Het pas verschenen Zeer kort vormt wel een buitenbeentje in die reeks. Deze bundel verscheen immers bij Van Oorschot (en niet bij Snijders huisuitgeverij AfDH) en krijgt daar de dundruk-behandeling: een compacte, langwerpige uitgave, met prachtig scherp drukwerk op flinterdun maar stevig papier. Het geheel zit in een hardcoverkaft en is voorzien van een leeslint. Een mooie luxe-uitgave die elke bibliofiel graag in zijn bibliotheek zal zien, maar ook bij uitstek geschikt is om cadeau te geven aan een kennis die A.L. Snijders nog niet kent of gelezen heeft. Want niet alleen trouwe fans van Snijders zullen over Zeer kort te spreken zijn; deze uitgave is ook de perfecte introductie voor nieuwe lezers. De selectie verhalen is deze keer geen loutere afbakening in de tijd. Neen, het is tv-figuur Arjen Lubach die zich de moeite getroostte om ongeveer tweehonderd unieke zkv’s uit de omvangrijke nalatenschap van Snijders te selecteren. Lubach koos daarbij voor thematisch typische zkv’s, maar ook voor zkv’s waaruit het taalvakmanschap sprak, en ook voor bijzonder ontroerende of persoonlijke stukjes. Trouwens, Arjan Lubach verzorgde ook het nawoord, waarin hij kort toelicht wie Snijders was en hoe hun onwaarschijnlijke vriendschap ontstond.
 
Het belangrijkste zijn natuurlijk de zkv’s zelf, en die behoren inderdaad tot het beste van wat Snijders schreef. Bij het lezen zal je snel merken dat Snijders een paar stokpaardjes heeft: facetten uit het dagelijkse leven in het drukke Amsterdam of op zijn kalme boerderij te Lochem, avonturen uit zijn vroege jeugd, natuurobservaties, opmerkelijke gebeurtenissen in het leven van verre verwanten of sterke verhalen van mensen die hij toevallig ontmoet. Snijders’ schrijfstijl is extreem kort en krachtig: met een paar woorden slechts schildert hij een situatie of suggereert hij iemands karakter. Er staat nooit een woord te veel in de zkv’s en elke weglating zou het mechaniekje van het verhaal doen haperen. Net wanneer je je afvraagt hoe het mogelijk is zo beknopt steeds op slechts één pagina een compleet verhaal te schrijven, begint je iets op te vallen. Door gebruik te maken van terugkerende thema’s heeft Snijders maar een korte aanzet nodig om iets nieuws te vertellen. Bij het vierde verhaal over zijn dierbare kippen weet je al hoe moeilijk Snijders het vond om goed te zorgen voor zijn dieren en zit je meteen in het verhaal. Halfweg het boek gebeurt er dan ook iets moois: alle gelezen zkv’s gaan in je geest samensmelten tot één groot geheel, zodat het voelt alsof elke nieuwe zkv een dagboekfragmentje is, opgetekend uit het continu voorbijrazende leven. Net zoals de vriend die je elke maand bezoekt, vertelt over zijn belevenissen en bij wie je je onmiddellijk thuis voelt. Het is net die sfeer van intimiteit, waarbij elk zkv’tje met het andere verbinding krijgt, dat de magie vormt van Snijders werk. Warm aanbevolen.
 
A.L. Snijders, Arjen Lubach: Zeer kort. Zijn beste zkv’s, Van Oorschot, Amsterdam 2024. 320 p. ISBN 9789028243095. Distributie New Book Collective

deze pagina printen of opslaan