Vertaald proza

BOEKEN NR. 6, NOVEMBER 2015

Elleke Boehmer: Op de veranda

door Jooris van Hulle

Voor haar roman Op de veranda keert Elleke Boehmer terug naar het Zuid-Afrika van de jaren ’70. We volgen het verhaal van de opgroeiende Ella, van haar zevende levensjaar tot ongeveer haar zeventien. Voor Ella lijkt het leven allerminst makkelijk. Haar vader is vastgelopen in zijn verleden, toen hij als marinier op Nederlandse schepen dienst nam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij blijft kampen met het gevoel dat hij na de oorlog opzij is geschoven en nergens op erkentelijkheid en dank heeft mogen rekenen. In Durban, later in Braemar, een klein ingeslapen en stoffig stadje niet zo ver daarvan verwijderd, blijft hij zijn obsessies met zijn oorlogsverleden uitschreeuwen. Soms als hij alleen op de veranda zit, soms als hij een gewezen collega-marinier hem een gewillig luisterend oor verleent. Ella luistert hem af en komt er langzamerhand achter waar het misgelopen is met haar vader. Hij heeft ook op persoonlijk vlak verder moeten afrekenen met zijn verleden: zijn eerste vrouw Ella, naar wie hij later zijn dochter heeft vernoemd, is gestorven. Hij hertrouwt met haar zus maar het portret van zijn eerste vrouw is dominant aanwezig in het huis waar de jonge Ella opgroeit. Mede door het feit dat haar moeder nooit is kunnen loskomen van de idee dat zij ‘maar’ de vervangster is van haar overleden zus, loopt het volledig mis in het gezin. Ella’s moeder heeft maar één droom: terugkeren naar haar geboorteland Nederland. 
 
De  spanning tussen beide werelden wordt door Elleke Boehmer nauwgezet in kaart gebracht, zeker waar het de ideeën, betreft die de vader van Ella aanhangt. Hij gelooft rotsvast in een blank Zuid-Afrika  waar geen plaats is voor de zwarten, of het is die van onderworpen dienaars: 
 
‘In dit land is het niet de bedoeling dat zwarten ambities hebben. Dat is de kracht van Zuid-Afrika. Het is aan de blanken om hogerop te komen. Zwarten kunnen niet hogerop komen, daar hebben ze het mentale vermogen niet voor.’
 
Gaandeweg leert Ella zien hoe fout die opvatting is en blijft. Ze durft het aan zich te verzetten tegen haar vader: haar eerste verliefdheid is gericht op de zwarte tuinjongen die later in het verzet terechtkomt. Uiteindelijk zal ze zich pas na de dood van haar vader echt bevrijd voelen.
 
Een aantal gegevens in Op de veranda laat vermoeden dat Elleke Boehmer, die zelf geboren werd in Durban,  dicht bij haar persoonlijk leven is gebleven bij het schrijven van haar roman: de naam Ella kan direct gelinkt worden aan Elleke, de vaderfiguur heet Gerhardus B. (alleen de afgekorte naam komt voor), wat uiteraard kan verwijzen naar Boehmer. Los daarvan moet gezegd dat  Op de veranda niet uitgroeit tot een roman die je gelezen moet hebben om te begrijpen welke weg een land als Zuid-Afrika heeft afgelegd. Ergens blijft de roman op twee gedachten hinken: het vader-dochterconflict enerzijds en anderzijds de visie op het Zuid-Afrika van de jaren zeventig, toen langzaam maar zeker het verzet van de onderdrukte zwarte gemeenschap vorm en inhoud kreeg.
 
Amsterdam : Cossee, 2015, 312 p. 312 p. Vert. van : The shouting in the dark door Joost Poort. ISBN 9789059366213  

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri