Misdaad

BOEKEN NR. 4, FEBRUARI 2016

Peter Høeg: Het effect van Susan

door Anja Goyens

Susan Svendsen lijkt het perfecte leven en het perfecte gezin te hebben. Ze is een succesvol wetenschapster, haar man is een beroemde muzikant en samen met hun twee kinderen staan ze op de cover van Time als het toonbeeld van Deense perfectie. Maar de realiteit is anders. Hun gezinsleven wordt beheerst door duistere onderstromen en psychologische eigenaardigheden, en alle vier zijn ze er goed in om zichzelf in nesten te werken. Op vakantie in India worden de vier gezinsleden om uiteenlopende redenen in de boeien geslagen. De Deense geheime politie zorgt ervoor dat ze undercover terug naar Denemarken kunnen, maar voor die gunst zal het viertal een hoge prijs moeten betalen. Susan moet het verslag van de laatste vergadering van de zogenaamde Toekomstcommissie in handen zien te krijgen: een commissie die decennia eerder werd samengesteld uit een aantal uitzonderlijke mensen die samen het talent hadden maatschappelijke en economische tendensen te voorspellen. De machthebbers die de Toekomstcommissie oprichtten, verloren er echter langzaam maar zeker de controle over – en voelden zich dus steeds meer bedreigd. Bij de zoektocht moet Susan haar unieke talent inzetten: ze heeft namelijk de unieke gave dat mensen, wanneer ze in haar buurt zijn, hun diepste geheimen prijsgeven en tegen wil en dank openhartig worden. Dat is niet altijd een cadeau maar vaak ook een last. Maar het grootste gevaar is nog wel dat de voormalige leden van de Toekomstcommissie één voor één het loodje leggen en dat ook Susan en haar familie voor hun leven moeten vrezen. Wie heeft het op hen gemunt, en welk geheim is zoveel mensenlevens waard?

Peter Høeg kennen we vooral van de bestseller Smilla’s gevoel voor sneeuw, waarmee hij in 1994 internationaal doorbrak. Geen van de boeken die hij sindsdien schreef, wist eenzelfde populariteit te verwerven. Ook Het effect van Susan blijft hangen in de middenmoot. Zeker, Høeg beschikt over een originele premisse, hanteert een intrigerende koel-wetenschappelijke schrijfstijl, raakt belangrijke en relevante kwesties aan en formuleert die in zinnen die bijblijven. Zo laat hij een van de leden van de Toekomstcommissie zeggen: ‘Europa is een comfortzone. Wij leven in een bioscoop waar op alle vier de muren familiefilms worden geprojecteerd. De ondergang is niet iets van de toekomst. Die heeft al ingezet.’ Een interessante observatie die brandend actueel is. Jammer genoeg verliest de auteur naarmate het verhaal vordert meer en meer zijn plot en de algemene geloofwaardigheid uit het oog.  
 
Het complot waarin Susan verstrikt is geraakt, neemt absurde proporties aan; Susan slaagt er tegen alle waarschijnlijkheid in onmogelijke missies tot een goed einde te brengen; en het einde van het boek is een anticlimax die de lezer teleurgesteld achterlaat. Dit is, jammer genoeg, geen bestsellermateriaal maar wel een mislukt experiment waarin hier en daar nog wat goede ingrediënten te herkennen zijn.
 
Amsterdam : Meulenhoff 2015, 348 p. Vert. van: Effekten af Susan door Femke Blekkingh-Muller. ISBN 9789029090605 

deze pagina printen of opslaan