Poëzie

BOEKEN NR. 5, MAART 2016

Paul van Ostaijen: De marsj van de hete zomer

door Manu van der Aa

Als vierde deel in de nieuwe reeks publicaties van het Paul van Ostaijen- genootschap verscheen een facsimile van het avant-gardeweekblad 7 Arts van 10 april 1924 met daarin Van Ostaijens gedicht ‘De marsj van de hete zomer’. Deze keer wordt de reproductie in een kartonnen kaft gepresenteerd, die aan de binnenkant bedrukt is met een toelichtend essay van huisschrijver Matthijs de Ridder.

7 Arts, hebdomadaire d’information et de critique was een Brussels constructivistisch tijdschriftje dat verscheen tussen 1922 en 1928, waarin vooral veel aandacht besteed werd aan beeldende kunst en architectuur. Kunst diende volgens de constructivisten immers een afspiegeling van het moderne stadsleven en liefst ook maatschappelijk nuttig te zijn. Dat leidde tot enerzijds abstracte, geometrisch vormgegeven beeldende kunst en anderzijds tot ontwerpen op het vlak van architectuur, urbanisatie en industriële vormgeving. In 1924 waren Karel Maes en Pierre Flouquet verantwoordelijk voor de schilderkunst in 7 Arts en Victor Bourgeois voor de architectuur. Victors broer, de dichter Pierre Bourgeois, was de literaire redacteur, want aan de literatuur werd ook aandacht besteed, al was dat een kunstvorm die moeilijker met de constructivistische principes te rijmen viel.
 
Blijkbaar was het Victor Bourgeois die Paul van Ostaijen om een bijdrage voor een themanummer van het tijdschrift had verzocht. De editie draaide, in de woorden van Matthijs de Ridder, ‘helemaal om de vraag welke invloed de razendsnelle mechanische ontwikkelingen van die tijd zouden (moeten) hebben op de (beeld)taal van de moderne kunstenaar’. De Ridder schetst de ontstaansgeschiedenis van ‘De marsj van de hete zomer’, dat van een vrij traditioneel gedicht ten gevolge van doorgedreven abstrahering evolueerde naar een ‘min of meer concreet modern stadsbeeld’ dat enigszins binnen de poëtica van 7 Arts paste. De aan het Italiaanse futurisme ontleende opvattingen die aan die poëtica ten grondslag lagen, had Van Ostaijen nochtans eerder al van de hand gewezen. De Ridder merkt dan ook terecht op dat Van Ostaijen allicht weinig onder de indruk zal geweest zijn van de gedichten van Léon Chenoy en Georges Linze in hetzelfde nummer.  
 
Over het lange gedicht ‘Reportage industriel’ van Pierre Bourgeois zegt de bezorger dat het ‘Van Ostaijen vermoedelijk wat optimistischer [moet] hebben gestemd’. Misschien is dat zo, maar dat de opmerking van Maurice Casteels in het essay ‘Le style exact’ als zou de moderne schrijver gedoemd zijn om terug te keren ‘naar het lyrisme en het subjectivisme’ er een naar Van Ostaijens hart was, waag ik te betwijfelen. Het lyrisme dat de ‘treurwilg met lorgnet’ (zoals Van Ostaijen hem ooit omschreef) voor ogen stond, was immers fundamenteel verschillend van het ‘in het metafysiese geankerde spel met woorden’ dat Van Ostaijen ambieerde. Maar goed, dat is voer voor discussie en wellicht zou De Ridder deze uitspraak wel beter gekaderd hebben indien zijn toelichting niet binnen de fysische grenzen van deze fraai vormgegeven map had moeten vallen. De facsimile van een 7 Arts-nummer is overigens een hebbeding, want goed geconserveerde originele exemplaren zijn een antiquarische zeldzaamheid en kosten doorgaans een veelvoud van deze publicatie.

Antwerpen : Paul van Ostaijengenootschap Antwerpen 2015. ISBN 9789490889081 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri