Ierse literatuur

BOEKEN NR. 9, AUGUSTUS 2016

Eimear McBride: Een meisje is maar half af

door Kris van Zeghbroeck

Eimear McBride (°1976) werd geboren in Liverpool, de poort naar Engeland voor veel Ierse migranten, maar groeide op in Tubbercurry en Castlebar op het Ierse platteland. De combinatie met haar Ierse roots maakt dat ze als Ierse schrijver met de Britse nationaliteit gepromoot wordt. Ze studeerde aan het Londense Drama Centre en trouwde met de Britse theaterregisseur William Galinsky die sinds 2011 artistiek directeur is van het Norwich & Norfolk Festival. McBride woont met haar gezin in Norwich, waar ze aan haar tweede roman werkt.

Haar bekroonde debuutroman A Girl is a Half-formed Thing (vert. Een meisje is maar half af) schreef ze als zesentwintigjarige na de dood van haar terminaal zieke broer die met een hersentumor opgroeide. Het verhaal wordt verteld door een meisje zonder naam dat opgroeit op het Ierse platteland. De vader heeft het gezin in de steek gelaten, zodat er een hechte relatie ontstaat tussen het meisje en haar oudere broer. Samen bieden ze het hoofd aan hun labiele, schreeuwerige moeder die zich regelmatig terugtrekt in gebed. Wanneer de broer een hersentumor ontwikkelt en na de operatie gehandicapt achterblijft, stapelende tragedies zich op. Als dertienjarige werd ze verkracht door haar oom, maar ze blijft betrekkingen met hem hebben, omdat het de enige vorm van mannelijke aandacht is die haar rest. Aan de universiteit gaat ze zich te buiten aan doelloze seksuele uitspattingen als een vorm van mea culpa, om zichzelf te bestraffen en haar identiteit uit te vlakken. Maar er is geen verlossing. Als de tumor bij haar broer opnieuw uitgroeit wordt ze haast begraven onder het gewicht van een tragisch leven dat van buiten opgelegd wordt en binnenin woekert.

Stilistisch vond McBride inspiratie in de lectuur van James Joyce’s Ulysses, wat haar leven als auteur overhoop haalde: ‘that's it. Everything I have written before is rubbish, and today is the beginning of something else.’ De volgende zes maanden kreeg haar ‘stream of consciousness’-roman vorm, waarbij ze het verhaal vertelt ‘in korte , heftige zinnen en flarden – vaak onaf, maar met het bedwelmende ritme van goede muziek’. Zo ontwikkelde McBride in de ogen van Jenny Hendrix (Slate Online) een nieuwe manier van vertellen:

‘one that, while it resuscitates several key tropes of modernism (not least the resistance to easy pleasure), is something all its own […] McBride allows discomfort to stand, along with the rest of her novel's difficult contradictions. What she does, even in the dense prose of her beautiful final scene, is give discomfort room to breathe ... Allowed to exist in the fullness of this ambiguous proximity to love, even abjection can be a form of beauty.’

Meteen schetst Hendrix de moeilijke context waarin een lezer kiest om zich onvoorwaardelijk te laten meedrijven op de tonen van het fragmentarische proza of voortdurend weerstand biedt om het boek voortdurend geërgerd opzij te leggen. Uiteindelijk duurde het negen jaar voor McBride een uitgever vond die de sprong wou wagen in 2013, waarna de controversiële discussie, erkenning en bekroningen volgden (Goldsmiths Prize (2013), Baileys Women's Prize for Fiction (2014), Kerry Group Irish Fiction Award (2014), Geoffrey Faber Memorial Prize (2013) en Desmond Elliott Prize (2014)).

De Goldsmith Prize voor vernieuwende romans kon zich geen betere eerste bekroning indenken: ‘Eimear McBride’s A Girl is a Half-formed Thing is not an easy read. It is nearly always disturbing and frequently upsetting. It is also utterly compelling as it maintains a seldom-encountered level of emotional intensity […] In a perfect marriage of form and content, McBride has created an idiolect, dominated by sentence fragments, which enacts the narrator’s pained and traumatised responses to a hostile world with remarkable power and clarity. It is a masterpiece of sustained poetic prose.’

Begin september verschijnt Eimear McBrides nieuwste roman The Lesser Bohemians (2016 – vert. De mindere goden). De internationale belangstelling rond haar debuut, maakt dat McBride intussen doorgestroomd is naar de Britse uitgeverij Faber en dat nog geen week na de publicatiedatum de Nederlandse vertaling zal verschijnen bij bij Hollands Diep. Centraal staat een achttienjarige Ierse dramastudente die verhuist naar Londen en een ‘tumultueuze’ relatie aanknoopt met een oudere acteur uit het kunstenaarsmilieu van de jaren negentig. Bekroond met Goldsmiths Prize en de James Tait Black Memorial Prize.

Amsterdam : Hollands Diep 2016, 256 p. Vert. van: A girl is a half-formed thing door Gerda Baardman. ISBN 9789048835034

deze pagina printen of opslaan