Vertaald proza

BOEKEN NR. 10, SEPTEMBER 2016

Meg Rosoff: Jonathan gaat los

door Lies Lavrijsen

Als jeugdboekenschrijfster heeft de Amerikaanse Meg Rosoff alles al bewezen: sinds haar indrukwekkende debuut Hoe ik nu leef uit 2004 rijgt ze de bekroningen aaneen en dit jaar volgde de ultieme erkenning in de vorm van de Astrid Lindgren Memorial Award, de officieuze Nobelprijs voor jeugdliteratuur. Alsof haar eigen succes haar een beetje begon te vervelen, besloot Rosoff het nu eens over een andere boeg te gooien en een roman voor volwassenen te publiceren.  
De Jonathan uit  Jonathan gaat los is een twintiger met een suf kantoorbaantje bij een reclamebureau in New York, die overvallen wordt door een verregaande existentiële ontevredenheid. Maar Jonathan is nogal ontwijkend ingesteld en in plaats van zijn frustraties onder ogen te zien, projecteert hij ze op zijn honden, Sissy en Dante. Omdat die volgens hem allerlei psychosomatische klachten vertonen, loopt hij de deur plat bij zijn dierenarts, die hij vragen stelt als ‘Zou hij niet boos zijn omdat zijn capaciteiten onderbenut worden’ en ‘Stel dat hij zijn leven haat?’.

Al is Jonathan een tiental jaar ouder dan de protagonisten uit Rosoffs jeugdboeken, net als zij worstelt hij hevig met het thema volwassenheid - er staat geen leeftijd op coming of age zei Rosoff daarover. Met een mengeling van absurde en bijtende humor plaatst Rosoff kritische kanttekeningen bij voor wat voor Jonathan, en vele anderen, de noodzakelijke opofferingen lijken voor een ‘volwassen’ leven. Stomme baan? Niet zeuren, het is crisis en er moet brood op de plank. Uitgebluste relatie? Jammer, maar romantiek  is iets voor sprookjes.

Dus doet Jonathan doet zijn uiterste best om op een volwassen manier te houden van zijn ambitieuze vriendin Julie, al is zij volgens zijn beste vriend, Max, de laatste persoon op aarde waarmee hij een relatie had moeten beginnen (‘O ja?’, redeneert Jonathan, ‘En een Libische wapenhandelaar dan?’). Maar in het op Dante’s Inferno gebaseerde stripverhaal waaraan hij stiekem werkt, laat hij Julie door de hellecirkels paraderen op platformpumps, met een iPad en een handvol gojibessen in de hand.
 
‘De gekwelde zielen om haar heen waren lucht voor haar. Hij had de scène het bijschrift gegeven: “Ze kenden de regels!”
 
Na een hysterische bijna-bruiloft (die Jonathan met een consequente lapsus voortdurend zijn ‘begrafenis’ noemt) slaagt hij er uiteindelijk toch in zich los te maken uit zijn verpletterende apathie. Hij ontdekt de liefde opnieuw, realiseert zich dat hij het liefst striptekenaar wil worden en trekt de natuur in. Ironisch genoeg: waar het eerste gedeelte van de roman in al zijn hilariteit realistisch aanvoelt, is deze herboren Jonathan problematischer. Want waarom zou Dr. Clare, de strenge dierenarts, eigenlijk beter bij Jonathan passen dan Julie? En, zoals Jonathan meerdere malen zelf opmerkt: kun je eigenlijk wel leven van striptekenen?
 
Rosoff laat het in het midden. Ze heeft lak aan All-American levenswijsheden als ‘volg je dromen en alles komt goed’. Net als in het echte leven is er onzekerheid troef, maar als Jonathan op de laatste bladzijde om zich heen kijkt ziet alles er ook minder tweedimensioinaal uit ‘genuanceerder, minder hopeloos, minder oppervlakkig’.
 
Jonathan gaat los is emotioneel minder beklijvend dan Rosoffs young adult-romans, maar is net als die jeugdromans een pleidooi om je eigen keuzes te maken in het leven en je niet neer te leggen bij andermans verwachtingen.
 
Dit jaar verscheen van Rosoff ook een nieuwe young-adultroman, Mij niet gezien.

Amsterdam : Luitingh-Sijthoff 2016, 298 p. Vert. van Jonathan unleashed door Betty Klaasse. ISBN 9789024570843 

deze pagina printen of opslaan