Nederlands proza

BOEKEN NR. 10, SEPTEMBER 2016

Richard Hemker: Hoogmoed

door Wim Naeyaert

Richard Hemker (1967) studeerde Italiaanse letterkunde en woonde ook een tijdje in Italië: de inhoudelijke invloed was merkbaar in zijn verhalenbundel en debuut Scherzo (2009). Na zes jaar schrijven, zoekt Hemker met een tweede boek, de roman Hoogmoed bevestiging van zijn kunnen. De flaptekst maakt gewag van een ‘klein maar krachtig en oorspronkelijk oeuvre’ en na het vertwijfelde omdraaien van de laatste pagina’s van dit boek, lijkt dat ook te kloppen.
De Nederlander Chris Seutorius, dienstdoend hoofpersonage en verteller, infiltreert algauw in Vezoul, zeg maar het diepe Ardennen. De dertiger zoekt er welwillend de eenzaamheid op om te werken aan een monografie over de Italiaanse filosoof Pico della Mirandola. Zoals het een roman betaamt, verlopen die werkzaamheden niet vlekkeloos: Chris is voortdurend afgeleid of, beter gezegd, laat zich afleiden door het dorpsleven en opdringerige herinneringen. In het kleine Vezoul zoekt en vindt Chris bondgenoten en vijanden die worden vertolkt door herkenbare maar erg levendige types: de drinkebroer, de aan de toog vergroeide winkelhoudster, ga zo maar door. Hij betrekt er voortaan de pastorie en maakt ook die plaats eenzamer door er alles buiten te gooien.
 
De herinneringen die de verhaallijn over het heden verstoren, dringen zich op aan Chris. De platonische vriendschap met Panos in zijn jeugd doet denken aan die tussen Max en Onno in De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch. De onmiddellijke vertrouwdheid, de intelligente steekspelen en onafwendbare, noodlottige jaloezie keren hier terug in uiterst uitdagende en meticuleus geschreven zinnen. Het is de alles verslindende hoogmoed van deze twee kemphanen die het boek zijn titel heeft geschonken. In hun vriendengroep zet iedereen zichzelf wassen vleugels op om te ontsnappen aan het mediale bestaan maar het blijft ook dezelfde metaforiek van de vallende Icarus die al op de voorspellende cover onbeschermd een duikvlucht neemt.
 
Niet zelden is de lezer genoodzaakt een zin te herbeginnen na een vierde of vijfde komma; toch is de taal rijk en de auteur eigen. Andere recensenten vergeleken de taal van Hemker met die van Reve en dat valt te begrijpen. Het getuigt van een immense, niet gezochte woordenschat en een toon die balanceert tussen droog, soms humoristisch en aangenaam hoogdravend. Hier en daar durft de auteur zich te verliezen in een intellectuele trip maar dat schouwspel is dan misschien weer voor een boek met deze titel meer dan verdedigbaar.

Hoogmoed van Richard Hemker is een driehonderd bladzijden tellende vertraging van de tijd. Het is een oefening in contemplatie, een verkenning van een jong leven, een intelligent en uitdagend verhaal. Soms zijn personages, verhoudingen en taal herkenbaar en vertrouwd voor een geoefende lezer maar dat zou, gezien de verwijzingen, nog het mooiste compliment van allemaal kunnen zijn.
  
Amsterdam : Van Oorschot 2016, 304 p. ISBN 9789028261280 

deze pagina printen of opslaan