Nederlands proza

BOEKEN NR. 11, OKTOBER 2016

Jeroen van Merwijk: De grootste denker van Nederland over het mooiste land ter wereld

door Jo Vanderwegen


In De grootste denker van Nederland over het mooiste land ter werel verzamelt Jeroen van Merwijk (°1955) zijn beste liedteksten, columns en sketches die hij voor Nederlandse radio- en televisieprogramma's schreef. Van Merwijk, naast schrijver ook beeldend kunstenaar, staat vooral bekend om zijn scherpe, kritische pen en verwoordt de stem van de mensen die slachtoffer worden van ‘het systeem’:  de verzakelijking van de maatschappij (met andere woorden, een maatschappij waar niet de mens en de gemeenschap maar net de economie en het individu centraal staan) . Een ander onderwerp waar hij graag zijn licht over laat schijnen, is de schade die de mens aan de natuur toebrengt. In ‘Weg met de natuur’ klinkt zijn ironische stem zo:
 
Weg met de natuur
Weg met bossen, bomen, struiken
Zeekomkommers, alikruiken
Leve vallen, netten, hengels en fuiken
Weg met de natuur
 
Van Merwijk brengt zijn teksten onder in hoofdstukken met titels als ‘Hollandse zaken’, ‘Persoonlijke zaken’ of ‘Biologische zaken’. Hij is evenwel ruimhartig, want een gedicht over de kuiten van Steffi Graf valt net zo goed onder ‘Biologische zaken  als een sketch over kritisch faunabeheer, geschreven voor het radioprogramma Spijkers met Koppen. Steeds geldt echter: hoeveel humor hij ook hanteert, onder de lach gaat een serieuze boodschap schuil die de lezer aanzet kritisch te staan ten opzichte van de dagelijkse gang van zaken én de bestuurders die ons leven willen bepalen. Van Merwijk demonstreert in zijn stukken een grote beheersing van de taal, die hij tegelijkertijd speels en poëtisch hanteert. Melancholische gedichten over het overlijden van zijn goede vriend (cabaretier) Maarten van Roozendaal, of over vergane liefdes vormen de perfecte pendant voor de maatschappijkritiek. Zo moet ook het begrip 'het mooiste land ter wereld' niet alleen maar letterlijk genomen worden.
 
Daarenboven blijkt Jeroen van Merwijk ook de auteur te zijn van een van de grootste successen van Karin Bloemen, ‘Apartheid es een skone saeck’. Het lied in nep-Afrikaans gaat over een Zuid-Afrikaans stel uit dat in Nederland op bezoek is en tevreden vaststelt dat ook hier de Apartheid voet aan grond heeft weten te krijgen.
 
De diverse vormen waarin Jeroen van Merwijk zijn boodschap aan de man brengt, zorgen er voor dat De grootste denker van Nederland over het mooiste land van de wereld lezen haast een feestje is. Afwisseling in toon en onderwerp, maar ook in lay-out (Van Merwijk verzorgde de illustraties in het boek zelf) houden de lezer alert. Het ware nog mooier geweest mocht de uitgever een cd met een selectie van de (door hem gezongen) liedjes hebben toegevoegd aan het verder zeer rijke naslagwerk.
 
De grootste denker van Nederland over het mooiste land ter wereld is hoe dan ook een mooi verzorgd boek geworden waarin het prettig bladeren en lezen is, en waar de lezer aan de hand van het alfabetisch register snel een tekst kan terugvinden. De bundel vormt een ideaal uitgangspunt om ofwel kennis te maken met het boeiende en veelzijdige oeuvre van Jeroen van Merwijk, ofwel om zich te verdiepen in zijn theaterwerk. Een aanrader.
 
Amsterdam : Singel 2016, 304 p. ISBN 9789038801704 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri