Vertaald proza

BOEKEN NR. 12, NOVEMBER 2016

Margaret Mazzantini: Schittering

door Inge Lanslots

Margaret Mazzantini (°1961, Dublin), dochter van de bekende auteur Carlo Mazzantini en de Ierse schilderes Anne Donnelly, is al enige tijd een gerenommeerd en meermaals bekroond auteur. Begin jaren tachtig debuteerde ze echter als actrice en werkte ze zo nauw samen met haar man, Sergio Castellito, die na Mazzantini’s carrièreswitch haar vertellingen bewerkt voor theater of film en die dan meteen ook de mannelijke hoofdrol voor zijn rekening neemt. Aan Schittering (2016), haar laatste roman die ze aan hem wijdt, heeft hij zich voorlopig nog niet gewaagd.
   Voor die roman had Mazzantini overigens wel een gepaste locatie uitgezocht om zich af te zonderen van haar gezin en zich beter te kunnen verplaatsen in haar mannelijke hoofdpersonage – de auteur vertelde nog nooit een verhaal vanuit een vrouwelijk perspectief. Zo boetseerde ze op een kamer in Orvieto Guido, de zoon van een saaie, stijve dermatoloog en een excentrieke moeder die volledig opgaat in cultureel vrijwilligerswerk.
 
Samen met zijn ouders woont Guido in een typisch Romeins appartementsgebouw. Hij groeit op als een eenzame, wat zonderlinge man, wiens leven zich langzaam verstrengelt met dan van de portierszoon Costantino. Hun gevoelens voor elkaar blijven lang onuitgesproken, hun relatie houden ze angstvallig verborgen en ze zullen het grootste deel van hun leven niet samen doorbrengen. Guido trekt naar Londen waar hij een academische carrière uitbouwt en uiteindelijk huwt met de Aziatische Izumi, die reeds moeder is. Costantino blijft in Rome waar hij een restaurant zal openen en op zijn beurt een gezin zal stichten. Zodra ze de veertig gepasseerd zijn, lijken beide mannen eindelijk bereid hun liefde openlijk te beleven, maar dan slaat het noodlot, in de vorm van homoagressie, toe.
 
Guido en Costantino worden dan door hun respectieve echtgenotes van elkaar gescheiden en als lezer vraag je je dan meteen af of de geliefden elkaar ooit zullen weerzien en of hun liefde ook dit obstakel kan overwinnen. Het antwoord vind je in het laatste, erg poëtische deel van de roman, waarin Guido lijkt te dialogeren met zijn jongere ik: 
 
‘Geloof me, het leven is geen bundeltje verloren hoop, geen stinkend borduurwerk van mimosa. Het leven balkt en galoppeert in zijn ophoudelijke schittering.’
 
Zo samengevat doet de onmogelijke liefde van Guido en Costantino wellicht meteen denken aan die van de twee cowboys in Brokeback Mountain (1997), Annie Proulx’s kortverhaal dat Ang Lee in 2005 verfilmde, maar met Schittering wilde Mazzantini de homoliefde verder bespreekbaar maken. In bepaalde Italiaanse regio’s behoort die immers nog tot de taboesfeer.
 
Daarnaast is Schittering opnieuw een bildungsroman die je leert dat je alleen maar kan verhouden tot de andere als je je eigenheid niet uit de weg gaat:
 
‘Blijf altijd je eigen blik zoeken. Het is een belediging als je het niet probeert terwijl je de mogelijkheid hebt. Het getuigt van moed als je altijd iets ondeugdelijks in beschouwing neemt, een fout die jou tegemoet rent om je op het idee van een nieuwe waarheid te brengen…’
 
De auteur verwijst hierbij naar elementen uit de hoge en populaire cultuur. Personages zijn zoals Madame Butterfly, de godin Kali, maar ook naar de vrijgevochten Thelma en Louise. Verder brengt Mazzantini de levensloop van die hoofd- en nevenpersonage op zo’n meeslepende wijze dat je Schittering moeilijk kan neerleggen. Mazzantini kan immers als geen andere beklijvende beelden oproepen. In bepaalde passages grijpen de vergelijkingen met onverwachte dieren je naar de keel. En het beeld van de onvolmaakte Achaeïsche krijger, een onvolledige mozaïek waarmee Guido zich in al zijn kwetsbaarheid vereenzelvigt, zal je na de lectuur van Schittering niet meer loslaten.
 
Amsterdam : Wereldbibliotheek 2016, 352 p. Vert. van Splendore door Miriam Bunnik en Mara Schepers. ISBN 9789028426580. 

deze pagina printen of opslaan