Nederlands proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2017

Kristien Hemmerechts: Er gebeurde dit, er gebeurde dat

door Jooris van Hulle

‘Vrijdag 2 oktober rond kwart over vijf heb ik hét voor het eerst gevoeld’   Het najaar van 2015 zal voor Kristien Hemmerechts de aanzet zijn voor een intense behandeling van de borstkanker die bij haar is vastgesteld. In de dagboeknotities die zij bijhield voor deze periode van oktober 2015 tot maart 2016 (het moment waarop zij kan noteren: ‘Het voelt alsof ik dood ben geweest, en vervolgens verrezen. Met enige verwondering kijk ik om me heen, in het besef dat ik vroeg of laat echt weg zal zijn.’) beschrijft ze bijna dag na dag en stap voor stap de weg die ze heeft afgelegd als kankerpatiënte en de emotionele impact die deze periode heeft gehad op haar leven en op de relaties met wie haar het meest nabij is. Er is haar onzekerheid (‘Ben ik ziek of ben ik niet ziek? Omdat ik het antwoord niet ken, voel ik me onzeker, en weet ik niet meer goed wie ik ben, of ik iemand ben’), maar er is even goed haar niet in te tomen levensdrang die maakt dat zij allerminst de slachtofferrol wil aannemen.  

Onvermijdelijk anderzijds is het gegeven dat veel, zo niet alles wordt geïnterpreteerd en beleefd vanuit een zich nadrukkelijk opdringende confrontatie met de vergankelijkheid. Op zeker moment krijgt ze een boekje thuisbezorgd waar op de achterflap een uitspraak van haar wordt geciteerd: ‘Door te leven in een besef van sterfelijkheid, kom je dichter bij de essentie van het leven.’ Dit besef loopt als een rode draad door de dagboeknotities. Het kleurt blijvend haar doen en laten in, ook in de manier waarop ze tegen het schrijven aankijkt:  

‘Ik denk dat ik mij vooral bewust was van de futiliteit van alles, en dus ook van de futiliteit van die boeken en van dat schrijven. Wat mij er niet van weerhoudt om verder te schrijven.’

Wat blijvend treft in het relaas dat Hemmerechts hier neerzet als ‘bewaarder van de familie’ (want ook dit, en misschien zelfs vooral dit is de onderliggende drijfveer voor haar schrijven), is de eerlijkheid waarmee ze tegen zichzelf aankijkt. Zo is er de blijvende zorg voor haar zus Veerle, die uit haar leven is weggezapt, ‘de psychiatrie in’: ‘Altijd het gevoel iets van mezelf verloren te hebben, achtergelaten te hebben. Iets van mezelf zat mee opgesloten in die psychiatrische ziekenhuizen. Zij is een stuk van mezelf.’

Van het ‘Nu’ (de titel van het openingshoofdstuk van ‘Er gebeurde dit, er gebeurde dat’) voert het boek de lezer in het tweede deel mee naar ‘Vroeger’. Hemmerechts brengt hier een aantal eerder gepubliceerde autobiografische verhalen bijeen: over haar moeder onder meer (‘Van mijn moeder staan elk gebaar en elke uitdrukking in mijn geheugen gegrift’), haar zus Veerle (als kind reeds waren er haar ongecontroleerde en steeds even onvoorspelbare woedeaanvallen), over haar broer die advocaat is geworden, over grootmoeder ‘ Meter Hellebeek’ (hier noteert Hemmerechts: ‘Misschien was ik zonder mijn oma nooit schrijfster geworden. Mijn eerste roman ging over haar.’), over het afscheid van haar vader. Vanuit deze eerste aanzet tot een gezamenlijk familieportret buigt Hemmerechts het geheel verder om naar haar ‘Eerste huwelijk’ en ‘Tweede huwelijk’. Ook hier staat veel, zo niet alles in het teken van afscheid en verlies. In het enig mooie verhaal ‘Sprookje’ heeft zij het over het verlies van haar twee zoontjes. Aan het slot ervan staat dit te lezen:  

‘Er gebeurde dit, en er gebeurde dat. Er gebeurde dat jij stierf en dat ik stierf, er gebeurde dat jij stierf en dat ik niet stierf. Nog niet stierf’.  

Mooi hoe Hemmerechts door deze passus te kiezen als titel voor haar borstkankerboek de boog spant om verleden en heden. Over Herman de Coninck schrijft ze in de teksten die hier bijeengebracht worden onder de noemer ‘Tweede huwelijk’: ‘Er is met jou een unieke combinatie van talenten van de aardbol verdwenen. Jouw verlies is onherstelbaar’.

Dat Kristien Hemmerechts met deze uitgave mee het werk van ‘Pink Ribbon’ steunt om verder onderzoek naar borstkanker en de behandeling ervan mogelijk te maken, geeft het geheel een bijkomende dimensie die velen gewaardeerd zullen hebben, zoals blijkt uit het feit dat het boek snel een aantal herdrukken kende.

Amsterdam : De Geus 2016, 346 p. ISBN 9789044537567. Distributie: L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri