Letterkunde

BOEKEN NR. 3, MAART 2017

Mijn vaderland, een appelpit: * Gesprek met Herta Müller

door Jo Vanderwegen

In de winter van 2013-2014 voerde Angelika Klammer gedurende enkele avonden lange en diepgaande gesprekken met Nobelprijswinnares Herta Müller (°1953). Die beleefde haar jeugd op het Roemeense platteland. Jarenlang ging ze gebukt onder het dictatoriale regime van Nicolae Ceaușescu. Literatuurkenner en voormalig redacteur Klammer ondervraagt Müller over haar werk. Ze gaat hierbij chronologisch te werk en haalt af en toe citaten uit Müllers werk aan. Herta Müller antwoordt daarbij omstandig, wijkt hier en daar af, zonder de kern uit het oog te verliezen. Ze verklaart passages of gaat in op de totstandkoming van een boek, zoals bijvoorbeeld bij het veelgeprezen Atemschaukel, haar succesvolle roman waarvan de initiële aanzet op vergelijkbare manier werd gegeven als Mijn vaderland, een appelpit. Voor Atemschaukel (vertaald als Ademschommel) sprak Herta Müller trouwens avonden lang met schrijver en landgenoot Oskar Pastior over diens ervaringen in de werkkampen. Door diens onverwachte en plotse overlijden moest Müller het boek echter alleen afmaken aan de hand van haar notities. Ze boog de herinneringen om tot een van de meest beklijvende romans uit de hedendaagse literatuur.   
Het belang dat Müller aan taal hecht, valt ook in Mijn vaderland, een appelpit af te leiden aan de vorm en inhoud. Haar opvoeding kreeg Müller in het Duits, en het feit dat ze Roemeens slechts als tweede taal op school kreeg aangeleerd en pas op haar vijftiende vaker om haar heen hoorde, vormde haar relatie met de taal van haar moederland in sterke mate. Pas na jaren voelde het Roemeens vertrouwd aan voor haar. Zelf zegt ze dat bij het leren van nieuwe woorden de twee talen elkaar steeds 'aankeken'. Het resultaat is een zeer beeldende woordenschat die de meanderende zinnen ook in het Nederlands tot poëzie verheffen - zowel in haar romans als in dit biografisch onderhoud. Dat laatste is voor een groot deel ook de verdienste van Müllers vaste vertaalster Ria van Hengel: zij leverde weerom een zeer mooie en soepele tekst af.
 
Het feit dat Mijn vaderland, een appelpit van gelijkaardige hoogwaardige kwaliteit is als de literatuur die Müller zelf afleverde, doet ons vermoeden dat we te maken hebben met een verregaande samenwerking tussen Klammer en Müller. Gaf Müller haar antwoorden op schrift aan Klammer? De soepele zinnen en de treffende beelden doen veronderstellen van wel. Daarenboven tonen de accurate vragen van Angelika Klammer een grote kennis van Müllers oeuvre. De vloeiende overgangen tussen de verscheidene thema's zorgen ervoor dat Mijn vaderland, een appelpit leest als een boeiende roman. Maar het gesprek vormt tevens een uitstekende inleiding tot het werk én tot een beter begrip van Müllers onderwerpen. Ongetwijfeld zullen velen na lezing van de tweespraak op zoek gaan naar de bron: de romans, essays en vertellingen van de schrijfster zelf. En niet te vergeten haar collagegedichten, die zichzelf maken uit letters die ze uit tijdschriften knipt en in laden bewaart, zoals Angelika Klammer haar laat uitleggen op de laatste pagina's van dit uitstekende werk.
 
Breda : De Geus 2016, 256 p. Vert. van Mein Vaterland war ein Apfelkern door Ria van Hengel. ISBN 9789044535570. Distributie: LMBooks 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri