Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2020

Ontworteling en identiteit: De Ghanese diaspora in het werk van Yaa Gyasi

door Kris van Zeghbroeck

Yaa Gyasi (1989) werd geboren in Ghana maar emigreerde als peuter naar de Verenigde Staten, waar ze opgroeide in Huntsville (Alabama). Ze studeerde aan Stanford University (BA) en de University of Iowa (MFA), waar ze de befaamde Iowa Writers’ Workshop volgde. Intussen woont ze in Berkeley (Californië).

Haar debuutroman Homecoming (2016, vert. Weg naar huis), bekroond met de John Leonard Prize 2016 (National Book Critics Circle) en PEN/Hemingway Award 2017, ontstond uit een zoektocht naar wat het betekent om zwart en ontworteld te zijn en wat zwarte migranten met Afro-Amerikanen verbindt:

‘When I was in Ghana, I didn't feel Ghanaian. When I was in America, I didn't feel quite American. I was kind of living on the edges of these two identities. I'd always been interested in that, and in what we had in common -- the African American and the African immigrant. In that way, this book feels incredibly personal to me.’ (BookPage)

Het historische epos Weg naar huis overspant driehonderd jaar en vertelt de familiegeschiedenis van twee gescheiden opgegroeide Ghanese halfzussen en de acht generaties die daarop volgen. Effia wordt de vrouw van een rijke Engelse slavenhandelaar, terwijl Esi als slaaf op de boot gezet wordt naar Amerika. Een bezoek in 2009 aan haar geboorteland, inspireerde Gyasi om de plaatselijke stammenstrijd en het Afrikaanse aandeel in de slavenhandel in de verf te zetten.

Door ‘zich vrijelijk door de geschiedenis en tussen twee continenten te bewegen’, weeft de auteur drie eeuwen slavenhandel en economische migratie aan elkaar, rond mijlpalen in de geschiedenis van de Verenigde Staten, in een poging om ontwortelde gemeenschappen thuis te laten komen en hun (historische) achterstelling aan te klagen:

‘By illuminating Africa's involvement in the Atlantic slave trade, Gyasi has expanded the definition of the genre. Homegoing is a footbridge across the Atlantic -- proof that blood is thicker than wide water, confirmation that, yes indeed, we can go home again’. (Maclean's Library Journal)

Op basis van haar debuutroman werd Yaa Gyasi geselecteerd voor de Granta Best of Young American Novelists 3 (2017), een lijst die om de tien jaar door het magazine Granta wordt opgesteld om jong en veelbelovend Amerikaans talent in de schijnwerpers te zetten.

Zeven jaar had Gyasi in alle stilte aan haar debuut gewerkt, maar nu ze in de schijnwerpers stond, was het moeilijk om het schrijfproces onbevangen verder te zetten. Een bezoek aan een vriendin die een doctoraat schreef over neurowetenschappen, waarvan ze geen jota verstond, was de trigger om haar tweede roman op de rails te krijgen.

Centraal staat een Ghanese familie die onder druk van de moeder emigreert naar het beloofde land van de Verenigde Staten. Ze komen terecht in Alabama in een door vooroordeel en onderhuids racisme gestuurde blanke gemeenschap van de pinksterbeweging. De verlossing die daar gepreekt wordt, lijkt voor hen als buitenstaanders onbereikbaar.

Vader houdt het niet lang uit en keert terug naar Ghana. De zoon raakt na een sportblessure verslaafd aan pijnstillers en overlijdt aan een overdosis heroïne. De moeder is nog maar een schim van zichzelf en komt terecht in een neerwaartse spiraal van depressie.

Dochter Gifty, een briljante studente neurowetenschap aan de universiteit van Stanford, draagt het gewicht van haar familie op haar schouders. Uiteindelijk neemt ze haar moeder in huis om haar tegen zichzelf te beschermen. Gifty’s studiekeuze is gedreven door een zoektocht naar de oorzaken van het familiale lijden.

Ze kijkt in de eerste plaats naar het verheven koninkrijk van de wetenschap (onderzoek naar het brein) die moet concurreren met dat van de kerk (geloof uit haar jeugd) om antwoorden te bieden binnen een door verlies, depressie en verslaving verscheurde gezin. Ontworteling en identiteit(sverlies) liggen mee aan de basis van dit emotioneel beladen maar nuchtere relaas van een zwarte familie in de diaspora.

Yaa Gyasi: Verheven koninkrijk, De Bezige Bij Amsterdam, 2020, 318 p. ISBN 9789403196800. Vert van. Transcendent kingdom door Nicolette Hoekmeijer. Distributie Standaard Uitgeverij

Yaa Gyasi: Weg naar huis, De Bezige Bij Amsterdam, 2020, 399 p. ISBN 9789403119915. Vert van. Homegoing door Nicolette Hoekmeijer. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan