Poëzie
BOEKEN NR. 7, JULI 2017
Chus Pato: Finis Terra
door Freek Adriaens
Het laatste wat je kunt zeggen van het werk van de Galicische
dichteres Chus Pato is dat het toegankelijke poëzie is. De lezer zoekt zijn weg
tussen beelden die elkaar afwisselen nog voor ze goed en wel verwoord zijn, en
wordt uitgedaagd om bruggen te slaan tussen springerige zinnen die zowat alles
wat fundamenteel is aan taal in vraag lijken te stellen.
Pato, in deze uitgave
van uitgeverij Perdu in Amsterdam voor het eerst in het Nederlands vertaald,
daagt ons uit om bijvoorbeeld na te denken over het bestaan van 'een
binnenkant/buitenkant van een gedicht', of informeert ons over het tot stand
komen van een pennenvrucht: 'Het voortbrengen van een bundel is een
zwangerschap van onvoorspelbare duur; zijn daaropvolgende publicatie een
uitnodiging aan het licht, de tijd waarin het gedicht op eigen benen moet leren
staan'.
Pato noemt een gedicht 'het hardste van een taal' en neemt dat
uitgangspunt bijna letterlijk: haar wereld van woorden is niet uitnodigend,
maar toch net dat tikkeltje gestructureerd genoeg om ons aan te sporen om
associaties te zoeken tussen haar vondsten. De structuur biedt ze aan in de
vorm van terugkerende motieven met wortels in de mythologie en de klassieke
oudheid.
De wereld van Pato bestaat uit ruïnes en achtergelaten lege
landschappen. Er is ook ruimte voor maatschappijkritiek, zoals over de
'vernietiging van Galicië', die 'gepaard [gaat] met het uiteenvallen van het
sociale weefsel en met morele maatstaven'.
Finis Terra is eigenlijk een bloemlezing, en bestaat uit
een vijf hoofdstukjes, waarvan sommige fragmentarische weergaven zijn van de
oorspronkelijke Galicische gedichten. Het geheel, dat behalve uit verzen ook
bestaat uit korte prozastukjes en zelfs interviews, wordt afgerond met een nawoord waarin de Nederlandse dichter des Vaderlands Anne Vegter haar liefde verklaart
aan Pato.
'Er werd gesleuteld aan de oorsprong van gedachten', schrijft ze, en
'het gedicht vertrouwt erop dat ik bereid ben het te verstaan'. Daarmee lijkt Vegter
misschien vooral de moed van Pato te willen prijzen, die haar gedachten durft
te verdichten zonder de lezer te tonen waar de toegang tot de doolhof van haar
versregels zich bevindt.
Dit zijn teksten als hoofdbrekers dus, voor lezers die
even alleen willen zijn met taal en niets dan taal. Vegter noemt haar
kennismaking met Pato een 'leestrip', en daar heeft een onderdompeling in dit
bundeltje wel wat van. Het is iets dat je weg wil leggen omdat je denkt dat je
het niet begrijpt, tot je denkt dat je het wel begrijpt en verder leest, en
weer op een dwaalspoor wordt gebracht.
Veel wijzer zal deze recensie de
geïnteresseerde lezer misschien niet gemaakt hebben, maar laat dat net een
aansporing zijn om het werk van Chus Pato zeker een kans te geven.
Chus Pato: Finis Terra, Perdu Amsterdam, 2017, 94 p. ISBN 9789051881097. Vertaling uit het Galicisch door Mariolein Sabarte Belacortu met een nawoord van Anne Vegter. Distributie: EPO
deze pagina printen of opslaan