Pulitzer Prize for Fiction 2020
BOEKEN NR. 7, JULI 2020
Metafictionele verstrengeling van fictie en leven: De romans van Ben Lerner
door Kris van Zeghbroeck
Ben(jamin S.) Lerner (1979) is geboren en opgegroeid in Topeka
(Kansas) in een gezin van psychologen. Ben studeerde poëzie aan Brown
University (MFA) en doceert nu creative writing aan Brooklyn University (New
York). Hij is in de eerste plaats bekend als dichter met de publicatie van drie
dichtbundels: The Lichtenberg Figures
(2004, Hayden Carruth Award),
Angle of Yaw (2006, finalist National
Book Award) en Mean Free Path (2010).
Hij was de eerste Amerikaan die met de Preis der Stadt Münster für internationale Poesie (2011) bekroond werd. Zijn
geboorteplaats Topeka speelt een rol in elk van zijn bekroonde poëziebundels,
die intussen gebundeld zijn onder de titel No
Art (2016).
In 2003 reisde Lerner naar Madrid met een Fulbright
Scholarship, waar hij zijn tweede dichtbundel schreef. Meteen ook de kiem voor zijn
debuutroman Leaving the Atocha Station
(Vertrek van station Atocha) die in 2011 verscheen (Believer Book Award). Een los op autobiografische feiten
gebaseerde roman over een naamloze Amerikaanse dichter die in Madrid woont. De
dichter gaat op de versiertoer en doorloopt de beginjaren van zijn carrière als
schrijver met een amalgaam van gedichten, proza, online chats, essays en
interne monologen: ‘a work so
luminously original in style and form as to seem like a premonition, a comet
from the future’. (The Guardian)
De in 2014 verschenen tweede roman 10:04 (22:04) sluit aan bij de
vorige roman. Intussen is de naamloze dichter beroemd geworden en woont hij in
een door superstormen en sociale onrust geteisterde New York. Dankzij een riant
voorschot staat hij er financieel goed voor, maar dan wordt bij hem een
hartkwaal vastgesteld die hem fataal kan worden. Een goede vriendin vraagt hem
om haar kinderwens met een spermadonatie te ondersteunen. Vanuit zijn eigen
sterfelijkheid begint de dichter een dwaaltocht door de stad in verval, door
musea en gaat hij op reis naar Marfa (Texas), het centrum van de
minimalistische kunst. In een fragmentarische aaneensluiting van levensmomenten
worstelt de dichter met de begrippen leven, dood en kunst.
Voor Ben Lerner is 'metafictie' geen op zichzelf betrokken artificieel
gegeven om de draak te steken met de traditionele literaire conventies of de
onmogelijkheid in de verf te zetten om de werkelijkheid te vatten. Lerner kiest
meer voor openhartigheid: ‘I mean that the self-referentiality of my novel is a
way of exploring how fiction functions in our real lives -- for good and for
ill -- not a way of mocking fiction's inability to make contact with anything
outside of itself. My concern is how we live fictions, how fictions have real
effects, become facts in that sense, and how our experience of the world
changes depending on its arrangement into one narrative or another’. (The Believer)
The Topeka School (2019, Leerjaren in Topeka) vormt samen met de twee voorgaande romans een soort trilogie waarin Ben Lerners alter ego Adam Gordon (boeken één en drie) of een anonieme dichter (Ben? (boek twee)) als verteller fungeren. De romans draaien rond een aantal feiten uit het leven van Ben Lerner: 'growing up in Topeka, Kansas, moving to Brooklyn via an interlude in Spain, writing poetry and then novels, and becoming the father of two girls' (The Guardian). Het verloop van de tijd, de reconstructie van herinneringen en de manier waarop taal en werkelijkheid zich verhouden vormen een terugkerende thematiek binnen de trilogie.
Leerjaren in Topeka gaat terug naar de jaren negentig in het Amerikaanse Midden-Westen, de in suburbia en verveling gewortelde wordingsgeschiedenis van Adam Gordon en zijn klasgenoten. Met psychotherapeuten als ouders worden aan de eettafel de spanningen geanalyseerd tussen de artistieke aspiraties van de naoorlogse generatie en de lethargische monotonie van de nieuwe blanke lichting.
Inhoud moet wijken voor vormelijke macht, wat de broeihaard van toxic masculinity aanzwengelt: 'the need to aggressively compete and dominate others'. Dat kan zowel fysiek als met taal, waarin de grenzen vervagen tussen waarheid en fictie en tussen feiten en leugens. Een in essentie racistische instelling (t.o.v. vrouw, homo, kleurling, enz.) die aan de basis ligt van Trumps confrontatiemodel.
Ben Lerner: Leerjaren in Topeka, Atlas/Contact Amsterdam, 2020, 375 p. ISBN 9789025457983. Vertaling van The Topeka School door Arthur Wevers. Distributie: VBK België
Ben Lerner: 10:04, Granta London, 2016, 245 p. ISBN 9781847088932
Ben Lerner: 22:04, Atlas/Contact Amsterdam, 2014, 301 p. ISBN 9789025442750. Vertaling van 10:04 door Arthur Wevers. Distributie: VBK België
Ben Lerner: Vertrek van station Atocha, Atlas/Contact Amsterdam, 2014, 205 p. ISBN 9789025442958. Vertaling van Leaving the Atocha Station door Ronald Vlek. Distributie: VBK België
deze pagina printen of opslaan