Poëzie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2018

Peter Holvoet-Hanssen: Blauwboek. Gedichten voor de grote reuzin

door Dirk De Geest

Het is altijd een evenement als er een nieuwe bundel van Peter Holvoet-Hanssen verschijnt. De dichter en zijn uitgeverij voeren via alle denkbare media promotie voor de uitgave, en die aandacht gaat gepaard met optredens en programmatische verklaringen. Het belang van de nieuwe bundel wordt onderstreept, maar bovenal wordt aangegeven dat het gaat om een heuse ontdekkingskracht, een mythisch avontuur dat de dichter al sinds jaar en dag onderneemt en waarin hij zijn lezers enthousiast meesleurt. Na Gedichten voor de kleine reus (2016) verschijnt nu Blauwboek, en de ondertitel, Gedichten voor de grote reuzin, laat al duidelijk zien hoe deze bundel in het verlengde ligt van zijn voorganger.

Eens te meer wordt de lezer overstelpt met motto’s en citaten, met allerlei uitspraken in andere talen. Holvoet-Hanssen wordt gefascineerd door structuur en overzicht, maar dat schema wordt door hem meteen ook ontregeld door de toevoeging van neventeksten en commentaren. De reis is niet helemaal uitgestippeld maar gaat daardoor gepaard met hindernissen en ontdekkingen, iets wat de lezer van deze bundel van meet af aan aan den lijve ervaart. Het is soms verrassend maar soms ook ronduit irritant, maar net dat is de bedoeling van de verontrustende dichter voor wie platgetreden paden verdacht zijn. Het blijft daardoor speuren naar verbanden, herhalingen, tegenstellingen en echo’s, tussen de gedichten onderling maar vaak ook binnen een en dezelfde tekst. Zo lijkt het erop dat de dichter steeds meer volgens muzikale patronen is gaan werken.
 
Vooral de invloed van de late poëzie van Paul van Ostaijen is daaraan niet vreemd. Meer en meer heeft Holvoet-Hanssen de diepe affiniteit met zijn legendarische voorganger aangevoeld. Dat uit zich in allerlei fragmentaire citaten en allusies, maar nog meer aan zijn eigen streven om de taal als het ware voorbij de gangbare betekenis te voeren. Klank, ritme en beeld brengen een heel eigen wereld tot stand die ruimte laat voor verbeelding, mythe, diepe verbanden en de ontsluiting van aparte betekenisvormen. Ideeën als het fantastische en het sublieme zijn daarbij niet ver weg, zeker voor wie opmerkt hoe vaak de dichter gebruikmaakt van woorden die verwijzen naar de zee en het water. Algemeen is de fascinatie van Holvoet-Hanssen voor het oneindige bijzonder groot, ook al verschijnt die sublieme grens bij uitstek in een paradoxaal kader: enerzijds als een bron van verlangen, stilstand en rust, maar anderzijds ook als een beeld voor de stormachtige ondergang en de dood.
 
Toch is het vooral de verbeeldingswereld van Holvoet-Hanssen die eindeloos bewondering (en ook wel verbazing) afdwingt. Ook nu weer zet de dichter allerlei verhalende lijnen uit, die in feite niet meer zijn dan een alibi om taalvirtuoos aan de slag te gaan. Het lijkt erop dat aan het begin van de bundel de nachtmatroos, een bekend personage uit zijn oeuvre, van de aardbodem verdwijnt. Dat is de aanleiding voor sterk uiteenlopende gedichten waarin de dood vaak een rol speelt en uiteenlopende figuren worden herdacht. Daarna volgt een poëtische tegenhanger in de gedaante van een jonge reuzin die aan energie wint: in de praktijk betreft het uiteenlopende jonge vrouwen die alweer in een grote variatie aan tonaliteiten worden bezongen. De afdeling ‘De vijftien staties naar het grote blauw’ blijkt dan weer slechts vaag gebaseerd op de katholieke kruisweg.
 
Kortom, wat de lezer krijgt voorgeschoteld zijn allerlei indrukken en verwachten, maar uiteindelijk is niets wat het lijkt. Ergens omschrijft de dichter trouwens zijn Blauwboek treffend als een ‘talisman met veel gezichten’. Het draait om de magie van het woord eerder dan om een beredeneerde boodschap, maar die magie springt opnieuw van de bladzijden. Inhoudelijk lijkt het oeuvre van Holvoet-Hanssen enigszins te verstillen met de gang der jaren, maar zijn fascinatie voor het woord is er beslist niet minder om geworden. Typerend voor de centrifugale aard van zijn poëzie is overigens niet enkel de overdaad aan motto’s en citaten maar ook de wil om voortdurend in zijn creaties stemmen van anderen aan het woord te laten. Veeltalig vuurwerk, een festival voor liefhebbers.
 
Peter Holvoet-Hanssen: Blauwboek. Gedichten voor de grote reuzin, Polis, Antwerpen 2018, 98 p. ill. ISBN 9789463102674. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan