Nederlands proza

BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2018

Hella De Jonge: Hartschade

door Jo Vanderwegen

Met Hartschade heeft Hella de Jonge een verslag geschreven van haar eigen ervaringen in de zorg, nadat ze met vage klachten in het ziekenhuis belandde. Ze gaat van dokter naar dokter, neemt pillen, stopt er ook weer mee en besluit uiteindelijk zich niet meer te laten ringeloren door de medische mallemolen waarin ze terecht gekomen is.
 
Hella de Jonge (1949) is dochter van Eli Asser, gevierd toneelschrijver, en echtgenote van cabaretier Freek de Jonge. Door het verhaal weeft ze de talrijke gesprekken met haar vader, met wie de relatie niet opperbest is. Bovendien belandt ook hij rond dezelfde periode als Hella in het ziekenhuis met hartklachten. Kenmerkend voor de relatie tussen vader en dochter is dat vader Eli de situatie van dochter Hella minimaliseert: ‘Jij mankeert niks. Je moeder had vijf bypasses, dat was veel ingrijpender’. Hij gaf het oorlogstrauma dat hij opliep in de Tweede Wereldoorlog door aan zijn drie kinderen; de gesprekken zijn een poging elkander te bereiken, ondanks het moeilijke verleden. 
 
Op haar beurt verloren Hella en haar man een kind op jeugdige leeftijd en later hun zevenjarige kleindochter Maggie aan een hartafwijking. Al dat verdriet bepaalt natuurlijk mede de weifelende houding van Hella ten opzichte van de medische wetenschap. Pas na tal van gesprekken ontmoet Hella de Jonge een cardiologe die werkelijk naar haar luistert. Zo komt ze erachter dat hartafwijkingen bij vrouwen zich anders aandienen dan bij mannen. Haar dokter wordt in een nawoord ook uitdrukkelijk bedankt voor haar kennis; Hartschade is mede bedoeld om de mensen vertrouwd te maken met de verschillende signalen van een hartaanval bij mannen en bij vrouwen.
 
Hartschade is dus een heel persoonlijk boek geworden, waarin persoonlijke ervaringen uit heden en verleden in een directe verteltrant worden weergegeven. De Jonge schrijft helder, in korte zinnen, met zeer veel dialoog. Er is de relatie met haar vader, over wie ze enkele jaren geleden een film maakte (Verlies niet de moed), in een poging nader tot elkaar te komen. Ook in die betekenis dekt de titel de lading: naar eigen zeggen liep ze in haar vroege jonge jaren aardig wat ‘hartschade’ op, met als dieptepunt het feit dat haar vader haar aan de deur zette op haar zeventiende. Er is ook de relatie met haar dochter Roos, met wie ze een innige band heeft. Net als Hella verloor Roos een kind op jonge leeftijd.
 
Ten slotte zijn er dus nog haar eigen ervaringen in de zorg, waar ze aanvankelijk van het kastje naar de muur gestuurd wordt. Haar toon is daar vooral een van verontwaardiging: over de zorg, over hoe onpersoonlijk alles verloopt, over het gebrek aan echte empathie bij veel van de dokters die ze tegenkomt. Hoewel De Jonge in het nawoord stelt ‘genoeg toewijding en daadkracht heeft ervaren om de haar geloof in de Zorg niet te verliezen’, is dat niet het gevoel dat achterblijft bij de lezer.
 
Hartschade is een bij vlagen zeer ontroerend boek geworden over machteloosheid en de manieren waarop een mens toch het heft weer in eigen handen kan nemen.

Hella de Jonge: Hartschade, Atlas Contact, Amsterdam 2018, 272 p. ISBN 9789025452209. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan