Non-fictie

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

Miek Zwamborn: Wieren

door Katja Feremans

Op Erraid, een getijdeneiland verbonden met het Isle of Mull voor de westkust van Schotland, stuitte schrijver, vertaler en beeldend kunstenaar Miek Zwamborn (1974, Schiedam) in de zomer van 2015 op een immens wier. Ze schoof voorzichtig haar handen onder de zware stengel die uit een goudgele met noppen bezette bol ontsprong, stond op en zwiepte het bolwier over haar schouder: 
 
‘Het was twee keer zo lang als ik. Dubbelgevouwen raakte het aan beide kanten het rimpelige zand. Een verticale omhelzing’.
 
Daar en toen ontstond haar ‘wierzin’ die uitmondde in deze bloemlezing. Ze toont daarin aan dat wieren, al worden ze ingedeeld bij de lagere planten, dankzij hun ongetemde, ‘dansante’ onderwatergedrag onmiskenbaar tot de verbeelding spreken.
 
Om te beginnen voert ze ons langs de Sargassozee, in het noorden van de Atlantische Oceaan, waar Christoffel Columbus in 1492 met drie schepen een maand lang verstrikt raakte in ronddobberende lappen bruinwier. Ze wijst op de algachtige silhouetten die opdoken in het werk van Matisse na diens reis naar Tahiti en vermeldt ook andere schilders, alsook fotografen, filmmakers en textieldrukkers, die zich hebben laten inspireren door de wondere wierenwereld. Verderop verbaast ze zich dan weer over hoe de namen van wieren van taal tot taal verschillen, al naargelang er wordt uitgegaan van hun vorm, habitat of verspreiding.
 
De geneeskrachtige werking van zeewieren zou zo’n vijfduizend jaar geleden zijn ontdekt door Shen Nung, een figuur uit de Chinese mythologie. Ook in de keuken nemen ze in Japan, China en Korea van oudsher een prominente plaats in. Miek Zwamborn geeft zelf enkele zeewierrecepten mee. Als ze bijvoorbeeld ‘Zeenest’ serveert, dan krijg je drie tot vier bolletjes rijst in een nestje van gefrituurde pastinaakreepjes en gedroogd suikerwier.
 
Suikerwier is maar een van de twaalf algensoorten waar ze een portret aan wijdt: naast de plantkundige kenmerken worden daarin cultuur-historische aspecten aangehaald en op de tegenoverliggende pagina staat een door de schrijfster gemaakte tekening.
 
Het meest betoverend is dit boek in de poëtische passages. Zo is er de dichte mist die komt opzetten rond de rotsen bij het strand van Knockvologan op het eiland Mull en het landschap omtovert in een concertzaal, dit door het getrommel van kelpstengels waarvan alle bladloof door de winterstormen is afgeslagen: 
 
‘Geboeid luister ik naar dit aanlandige tamboerkorps dat roffels oefent voor een volgende taptoe. […] Als een paar uur later de mist is opgetrokken ligt de partituur waarnaar ik luisterde uitgespreid over het strand; een notenschrift van zeewier, waarin alle akkoorden ruim staan uitgeschreven’.

Jammer is dat er aan het eind een aantal boeiende thema’s worden aangesneden zonder dat ze verder worden uitwerkt, zoals de rol van zeewier als biobrandstof en als oplossing voor het dreigende voedseltekort in de wereld.
 
‘Door fysieke inspanning komt de taal los’ laat Miek Zwamborn in mei 2016 optekenen in een interview in De Poëziekrant. Zo verdiepte ze zich voor haar laatste roman, De duimsprong, in geologie en leerde ze bergbeklimmen. Voor Vallend hout liep ze een jaar lang met een boomchirurg mee. Wieren is het derde deel in de natuur- en cultuurgidsenreeks van Van Oorschot – in de eerste delen werden slakken en varkens belicht. Ook voor Wieren trok Miek Zwamborn eropuit. Ze speurde rotsen, ondiepe wateren en stranden af op zoek naar algen en tegelijkertijd jutte ze woorden. Al dit materiaal vond een weg naar deze uitnodigende bloemlezing vol wetenswaardigheden op het snijpunt van wetenschap, kunst en poëzie.
 
Miek Zwamborn: Wieren, Van Oorschot, Amsterdam 2018, 175 p. ISBN 978902828027. Distributie Elkedag Boeken 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri