Nederlands proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2018

Thierry Baudet: Van elk waarheen bevrijd

door Carl De Strycker

Van elk waarheen bevrijd heet de tweede roman van Thierry Baudet. Voor wie de naam een belletje doet rinkelen: de auteur is de populaire conservatieve politicus en fractieleider van het Forum voor Democratie in de Nederlandse Tweede Kamer. Anders dan bijvoorbeeld in Frankrijk is het best ongewoon dat een politicus in het Nederlandse taalgebied een denker, dichter of schrijver is; het parlement wordt doorgaans niet bevolkt door cultuurminnaars, laat staan beoefenaren van de edele schrijfkunst. Baudet is beide: hij is een hartstochtelijk liefhebber van klassieke muziek (eerder publiceerde hij samen met Arie Boomsma een inleiding in de klassieke muziek: Van Bach tot Bernstein – Prometheus 2014), en hij profileert zich graag als romancier – een culturo met andere woorden. 

Klassieke muziek speelt een belangrijke rol in Van elk waarheen bevrijd. Daarin wordt het verhaal van Philippe Gautier verteld, een cellist die in Parijs beland is nadat hij zijn vrouw en kinderen in de steek gelaten heeft. Hoe dat zo gegaan is, krijgen we te lezen in een flash back, die getriggerd wordt door een postkaartje van zijn ex-vrouw. Met haar was hij getrouwd zonder echt heel erg verliefd op haar te zijn, maar ze konden goed samen en kregen twee kinderen. 
 
Wanneer Philippe een aanstelling krijgt op het conservatorium raakt hij in de ban van de jonge studente Davide. Hij krijgt iets met haar en ondanks het feit dat zijn vrouw dat snel door heeft, doen ze alsof er niets aan de hand is. Uit liefde duldt zij zijn de maîtresse. Wanneer Philippe echter zijn gezin verlaat tijdens een vakantie in Frankrijk omdat Davide ‘in nood’ verkeert, breekt er werkelijk iets. Hoewel hij snel inziet dat het niet echt iets kan worden tussen hem en zijn jongere geliefde en naar huis terugkeert, is zijn krediet op. Zijn vrouw eist dat hij het huis verlaat. Uiteindelijk belandt hij alleen in Parijs, waar hij spijt heeft over zijn foute keuze. Als hij twintig jaar na de breuk een ansicht ontvangt van zijn ex overvalt hem een droombeeld waarbij hij teruggeflitst wordt in de tijd en komt alles goed: ‘Voor even was hij werkelijk van elk waarheen bevrijd’, zoals dat heet in een van Rilkes De sonnetten aan Orpheus – Universitaire Pers 2016).
 
Naar dat soort onthechting, vrijheid en vervulling is Gautier natuurlijk op zoek in de muziek. Op haar beste momenten kan die een dergelijk gevoel creëren. Ook seks waarin je jezelf helemaal verliest, bezit die kracht. Het is dat wat hij bij Davide vindt, en niet bij zijn vrouw. Maar meer nog, zo zal hij teleurgesteld moeten vaststellen, vind je een dergelijke zorgeloosheid in de echte, duurzame liefde. Het is precies deze die hij heeft verspeeld.
 
Daarmee heeft Baudet een liefdesroman geschreven over een thema dat al vaak behandeld is en met een conservatieve moraal. Er zijn wel meer conservatieve ideeën terug te vinden bij Philippe trouwens. Zo heeft hij het gevoel dat hij in een periode van cultureel verval leeft en het einde van de idealen van de Verlichting beleeft: 
 
‘Kijk waar we nu stonden; kijk naar de stand van de beschaving. Het individu: opgekomen aan het eind van de achttiende eeuw, ten onder gegaan aan het begin van de eenentwintigste’.
 
Elders heet het:
 
‘onze laatste religie: dat we allemaal dieren zijn, allemaal hetzelfde, wezenlijk onbeschaafd, seksueel gericht; het is de eredienst die we vieren in de poptempels die overal zijn opgericht’.

Interessant daarbij is dat Zuid-Afrika in zijn denken symbool staat voor de ondergang van de Westerse cultuur: 
 
‘Langzaam zou het hier een soort Zuid-Afrika worden, als indianen zouden hij en zijn stamgenoten worden opgejaagd en uitgemoord.’
 
Of nog, als Davide hem verlaat en naar Kaapstad trekt:
 
‘naar het land waar de ineenstorting van de oude Europese wereld het verst gevorderd was; en waar de nieuwe tijd, de nieuwe machtsverhoudingen zich het meest evident manifesteerden.’

De reactie daarop is een verheerlijking van de stad waarin hij zich heeft teruggetrokken, de lichtstad Parijs, centrum van de Verlichting en het culturele en intellectuele hart van het oude Europa van de negentiende en twintigste eeuw. En natuurlijk het in stand houden van de klassieke muziek, waarvan de door hem aangehaalde hoogtepunten ook dateren van minstens een eeuw geleden. Het hoofdpersonage van deze roman lijkt daarmee het vehikel van een aantal ideeën die Baudet elders in essays heeft uitgewerkt.
 
Veel auteurs worden heden ten dage graag als geëngageerde schrijvers beschouwd en hun werk heeft de ambitie om maatschappelijk iets te bewerkstelligen. Meestal denkt men in de literatuur daarbij aan figuren die eerder links in het politiek spectrum gesitueerd kunnen worden. Baudet levert met deze roman – eigenlijk een goedkoop verhaaltje over liefde, verliefdheid en overspel, maar wel boordevol meer of minder expliciet verwoorde ideeën over wat het goede leven is – een voorbeeld af van de wijze waarop literatuur ook geëngageerd rechts kan zijn.
 
Thierry Baudet: Van elk waarheen bevrijd, Prometheus, Amsterdam 2018, 137 p. ISBN 9789044637359. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri