Poëzie

BOEKEN NR. 2, JANUARI 2019

Joep Kuiper: Hoop over been

door Dirk de Geest

Joep Kuiper heeft de titel van zijn jongste bundel niet toevallig gekozen: Hoop over been verwijst naar de dubbele manier waarop de dichter tegen het leven aankijkt. Aan de ene kant is er sprake van hoop, de vastberadenheid of op zijn minst de intentie om verder te doen in een tijd die weinig aanleiding biedt tot optimisme. Aan de andere kant verwijst dat echter de aanvaarding van het weinige dat het bestaan ons soms biedt (met een allusie op de uitdrukking ‘vel over been’).
 
Die dubbelheid is inderdaad tekenend voor wat de lezer hier krijgt aangeboden. Veel van de gepresenteerde personages en situaties onderstrepen de vervreemding van de hedendaagse mens. Ze bevinden zich in een grootstedelijke, maar onherbergzame ruimte en ze zijn veelal onderweg, maar tegelijk ontbreekt blijkbaar een concreet einddoel. Dat wordt onder meer verbeeld door verwijzingen naar een hoogtechnologische wereld. Veel solidariteit is er overigens niet, want met enig cynisme wordt aangegeven hoe de westerse mens omgaat met de armoede en de hongersnood in de wereld of met vluchtelingen die hun geluk elders willen beproeven. Ironie wordt in deze gedichten wel vaker aangewend als een middel om de eigen machteloosheid uit te drukken. Die ironie spreekt allereerst uit de onderkoelde en haast emotieloze toon van het dichterlijke ik, dat zo laconiek mogelijk gebeurtenissen registreert.
 
Daarbij verwijst de dichter niet enkel naar de eigen tijd maar ook naar het verre verleden en de verre toekomst. In die zin beschouwt hij de mens als een oponthoud in een veel ruimere geschiedenis van het universum; het eigen bestaan wordt daardoor nietig, ook al lijkt het in ons bewustzijn groots en haast onoverzienbaar. In enkele gedichten wordt daarbij opgeroepen tot waakzaamheid, en een enkele maal wordt zelfs een apocalyptisch beeld opgehangen van de planeet die terug door fauna en flora wordt opgeëist.  <br /> 
Tegenover die vele uitdagingen en problemen houdt het ik zich overeind. De intimiteit van de liefdesrelatie biedt troost en een houvast, maar halfweg de bundel valt ook die baken weg. Wat rest, is bijgevolg slechts een ‘Parachute’, een sprankel hoop en volharding: 
 
‘als zelfs het gras in de wei voor je wegrent
als er geen mens is om je hand vast te houden
 
het beste wat je kan doen:
weer opstaan en het opnieuw proberen’
 
Kuiper weet die gedachten boeiend te vertolken in verzen die bijzonder leesbaar, maar tegelijk ook aansprekelijk zijn. Zijn diagnose van onze samenleving is haarscherp en kritisch, maar om de hoek lonkt telkens weer de belofte van hoop, zij het ‘hoop over been’.
 
Joep Kuiper: Hoop over been, Karaat, Amsterdam 2018, 72 p. ISBN 9789079770359 

deze pagina printen of opslaan