Nederlands proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2019

Edzard Mik: Mea culpa

door Katja Feremans

Achttien jaar geleden, tijdens zijn jeugd in Maastricht, raakte Marten Landman op een avond betrokken bij een straatgevecht. Zijn toenmalige vriendin Sybil was er ook bij, net als zijn beste vriend Erol en diens oudere broer Mehmet. Een van hun belagers, Nazim Bulut, werd tijdens die schermutseling tegen de grond gewerkt en vervolgens door Marten in bedwang gehouden. Het incident, ingegeven door een vete tussen de families van Erol en Nazim, draaide erop uit dat die laatste in coma belandde en blijvende lichamelijke schade opliep.
 
Het beeld van Nazim die ineens onbeweeglijk op de grond lag, staat in Martens ziel gekerfd. Hij heeft het gevoel dat hij door de dramatische afloop van die vechtpartij nooit in staat is geweest zijn leven echt op de rails te krijgen, omdat hij het niet als het zijne kon beschouwen. Waardoor het incident indertijd zo uit de hand was gelopen, dat kon hij evenwel toen, net zo min als nu, reconstrueren, althans dat is wat hij ons aan het begin van de roman wil laten geloven. Naarmate het verhaal vordert, voegt hij echter nieuwe elementen toe aan het weinige dat hij zich initieel meende te herinneren. Was er dan voorheen sprake van onbewuste verdringing? Of is hij niet helemaal betrouwbaar?
 
Die destijds geseponeerde zaak neemt Marten na al die jaren weer helemaal in beslag vanwege de verdwijning van Nazims tienerdochter. Werd ze ontvoerd, verkracht of vermoord? Of was het meisje gewoon weggelopen? Marten hoopt iets te kunnen bijdragen aan de zoektocht van Nazim en keert daarom terug naar Maastricht. Zijn speurwerk brengt spanning in de roman, maar rakelt toch vooral het verleden op, temeer omdat hij zich laat vergezellen door Sybil.
 
Na hun studies trouwde zij met Erol, maar de laatste tijd botert het niet tussen hen beiden, waardoor ze er best eens tussenuit wilde. Niet alleen vanwege dit huwelijk hadden de wegen van Marten en Erol zich gescheiden. Ooit was Erol, zoon van een Turks arbeidersgezin, kind aan huis bij de familie Landman. Geïnspireerd door de bevlogenheid van Martens vader, een officier van justitie, ging Erol rechten studeren en groeide daarna uit tot een steradvocaat. Volgens Marten kan je de rechtszaal evenwel beter mijden omdat alle waarheid er verdampt in spelletjes. De carrièrekeuze van Erol knaagde bijgevolg aan Marten. Op zijn beurt had hij dan weer zijn vader teleurgesteld door journalist te worden.
 
Edzard Mik (1960) studeerde zelf rechten en werkte in Maastricht als advocaat. In Utrecht doceerde hij aan de School voor Journalistiek. Hij is zowel romancier als essayist en schreef tevens korte verhalen. Sinds 2015 is hij hoofdredacteur van het literaire tijdschrift De Gids.
 
In Mea culpa, zijn tiende roman, roept hij intense taferelen op door met doeltreffende precisie in te zoomen op pakweg een interieur, de uitgestrekte heiigheid van het heuvellandschap uit Martens jeugd, of de met schuld en boete doordrenkte gangen en zalen van het politiegebouw waar hij na de vechtpartij werd verhoord. Diezelfde gebalde intensiteit komt ook geregeld terug in de weergave van Martens gemoedstoestand. Zo is er de hand van Sybil die op de begrafenis van zijn vader plots in de zijne lag. Hij had geen idee waar zijn gewezen vriendin zo snel vandaan was gekomen, maar het voelde aan ‘alsof we bij dat graf naar een parallel leven waren geschoten dat ons beter paste dan het leven waar we toevallig in beland waren’.
 
Daarenboven slingert Mea culpa zich rond een aantal vragen die een verontrustende sluier over de roman werpen. Waar ligt de grens tussen schuld, onschuld en medeplichtigheid? In welke mate zijn opgediepte herinneringen creaties die we naar onze hand zetten? Is de waarheid aan het licht willen brengen een moreel superieur initiatief of een romantisch misverstand dat vooral ellende brengt?
 
Edzard Mik: Mea culpa, Querido, Amsterdam 2019, 199 p. ISBN 9789021407043. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan