Poëzie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2019

Willy Spillebeen: Microkosmos

door Dirk de Geest

Op zijn 85ste blijft Willy Spillebeen nog steeds een vitaal dichter. Het adjectief ‘vitaal’ slaat daarbij niet enkel op de productiviteit die de schrijver onvermoeibaar aan de dag legt (die zopas ook nog Engelse poëzie vertaalde), maar ook op het karakter van zijn lyriek. Uit Microkosmos spreekt een sterk geloof in de mens als emotioneel en rationeel wezen, ook al is zijn bestaan bijzonder nietig in het licht van de kosmos en de eeuwigheid. Die humane inslag kenmerkt overigens Spillebeens oeuvre vanaf het prille begin, zijn poëzie maar ook zijn romans. Tegelijk is de schrijver allerminst blind voor de kleinheid van de mens, die zich al te weinig bekommert om zijn eigen heil, dat van zijn medemens en zijn omgeving. Typerend daarvoor is de haiku die als motto van de nieuwe bundel fungeert: 
 
‘Microkosmos mens
is aarde hel en hemel
in miniatuur.’
 
De daarop volgende thematische afdelingen werken die visie op de kwetsbare, haast tegenstrijdige mens nader uit. Zo is de openingsreeks bijvoorbeeld geconcentreerd rond het menselijke lichamen: de belangrijkste organen (hersenen, longen, hart) en de zintuiglijke vermogens. Het dichterlijke ik analyseert hoe de meeste van die levensfuncties met de ouderdom tekenen van ernstige slijtage vertonen, maar tegelijk opent net dat besef van lichamelijke ongemakken de ogen voor een diepere zingeving, voor een nauwlettende aandacht voor wat wezenlijk is: het besef van kwetsbaarheid zet net het metafysische verlangen naar meer in gang, maar tegelijk opent het de weg naar de blijvende herinneringen uit het verleden en de prille jeugd die door kleine zintuiglijke waarnemingen levendig worden opgeroepen en permanent bewaard. De ouderdom verschijnt zo als een doem waaraan niet te ontkomen valt, maar ook als een zegen en een vorm van zingeving.
 
Die zoektocht naar zin is wat Spillebeen in deze bundel voortdrijft, en vaak formuleert de dichter zijn waarheden in een soort van aforistische vorm, als inzichten die tot nadenken stemmen. Ook een andere formule uit de wijsheidsliteratuur komt vaak aan bod: de fabel, waarbij de observatie van dieren in feite ook leidt tot levenslessen voor de mens. Die fascinatie voor de biologie dateert al van lang geleden, maar in deze bundel wordt de symbolische draagwijdte van deze waarnemingen veel explicieter verwoord. Soms is de toon nogal belerend, maar anderzijds weet de dichter wel treffend het gedrag van dieren weer te geven. Hetzelfde geldt trouwens ook voor de manier waarop hij in zijn gedichten mensen in enkele details portretteert. De meeste van die persoonlijke verzen zijn autobiografisch geïnspireerd, met jeugdherinneringen en een aandoenlijke reeks over de overleden geliefde, met wie de dichter een groot deel van zijn leven intens heeft gedeeld. Anderzijds zijn er gedichten over historische alchemisten die heel wat encyclopedische gegevens bevatten.
 
Die spanning tussen een persoonlijke poëzie en de zoektocht naar een dieper, meer algemeen inzicht resulteert in een nogal dubbelzinnige poëzie. De denker Spillebeen is boeiend en vaak overtuigend, maar de lyricus is mij toch liever. Bij momenten weet Spillebeen de lezer te raken met een beeld of een treffende frase, en dat inzicht blijft doorgaans langer bij: dat is bij uitstek de kracht van poëzie.
 
Willy Spillebeen: Microkosmos, P, Leuven 2019, 77 p. ISBN 9789492339768

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri