Nederlands proza
BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2019
Robbert Welagen: Antoinette
door Carl De Strycker
Na de gesmaakte politieroman Nachtwandeling
(Nijgh & Van Ditmar 2017), die tegelijk een parodie op het literaire
wereldje was, komt Robbert Welagen met een intimistische novelle: Antoinette. Het titelpersonage is de
echtgenote van de verteller. Hij heeft alle contact met haar verloren en hoopt
haar vandaag terug te zien in het thermaalbad van Boedapest, de stad waar ze
elkaar leerden kennen. Omdat ze niet komt opdagen, gaat hij alleen zwemmen,
dineert uitgebreid en laat zich masseren. En ondertussen speelt de herinnering
aan hun relatie zich als een film voor zijn ogen af.
Ze ontmoeten elkaar in een kledingwinkel in Boedapest, waar
ze tot elkaars verrassing allebei Nederlands blijken te spreken en Antoinette
hem een hemd laat passen met de smoes dat ze het voor haar broer wil kopen. Als
hij het uittrekt, kussen ze; het is een coup de foudre. Ze beleven romantische
dagen, gaan terug naar Nederland, trouwen en willen graag een gezin stichten,
maar daar loopt het fout: Antoinette raakt niet zwanger. Onderzoeken, hormonenbehandelingen,
ivf, experimentele therapieën – het blijft allemaal zonder resultaat.
Langzaam maar zeker zet dat druk op de relatie: seks wordt
doelmatig in plaats van plezierig, hij voelt zich niet meer om zichzelf
gewaardeerd, zij vindt dan weer dat hij zich te snel neerlegt bij een voldongen
feit, ze maakt zichzelf verwijten en vervalt in depressieve buien. Als hij een
slippertje maakt en zij dat ‘begrijpt’, en zelfs niet eens kwaad wordt wanneer
hij dat opbiecht, breekt er iets.
Niet veel later
kondigt Antoinette aan dat ze er een maand tussenuit wil. Zonder hem,
welteverstaan. Ondanks zijn aanvankelijke onbegrip biedt hij haar die vrijheid
in de veronderstelling dat een time out hun huwelijk kan redden, maar als ze
plots en zonder afscheid vertrekt, voelt hij de eerste barsten. Ze wil zo min
mogelijk contact, komt eerst in een gemeenschap in Spanje terecht, en in plaats
van na een maand terug te keren, reist ze verder naar Afrika waar ze zich wil
inzetten voor gewonde dieren. Ze drijft letterlijk steeds verder van hem weg en
een brief vol verwijten leidt uiteindelijk tot de definitieve breuk.
Dat alles herbeleeft
de man als hij zich in het warme water van het bad begeeft, een duidelijk
symbool voor de terugkeer naar de baarmoeder. De hele behandeling in de thermen
helpt hem van zijn overgevoeligheid af die hij blijkbaar heeft, want allerlei details
herinneren hem constant aan zijn kinderloosheid en aan Antoinette, die ondanks
haar afwezigheid voortdurend lijkt op te duiken. De massage brengt letterlijk
ontspanning, want de pijn die zijn onderrug teistert, wordt weg gekneed; op
symbolisch niveau zorgt ze de uitdrijving van de negatieve gevoelens en voor
aanvaarding. Door naar de oorsprong terug te keren – van de relatie, van het
leven – en dankzij het vertellen van zijn persoonlijke tragedie (want dat is
wat hij voor zichzelf doet) raakt de man gelouterd en kan hij na deze
symbolische wedergeboorte zijn leven verderzetten of aan een nieuw leven
beginnen.
Daarmee heeft dit boek een wel
erg opzichtige freudiaanse structuur, maar het neemt niet weg dat Welagen heel
invoelend de pijn beschrijft van de onvervulde kinderwens en erg mooi het
gevoel van melancholie (ook al een sleutelbegrip bij Freud) weet op te roepen. Antoinette: een kleinood.
Robbert Welagen: Antoinette, Nijgh & Van Ditmar,
Amsterdam 2019, 111 p. ISBN 9789038807430. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan