Vertaald proza
BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2019
Sandro Veronesi: Blaffende honden
door Monica Jansen
Blaffende
honden is, zoals op de achterflap van de vertaling wordt aangegeven, een
poging van schrijver Sandro Veronesi om verder te gaan dan het oppakken van
zijn pen, om zichzelf lichamelijk in de strijd te gooien. De aanleiding daartoe
is de ophef rond het patrouillevaartuig Diciotti, dat, met 177 schipbreukelingen
uit de Maltese wateren aan boord, op 20 augustus 2018 van minister van
binnenlandse zaken Matteo Salvini niet de toestemming kreeg om aan te meren in
Catania. Deze tragedie was voorafgegaan door de discussie rond het schip
Aquarius dat, met 629 migranten aan boord, van Salvini op 15 juni niet van
Malta naar Italië door mocht varen, en daarentegen met open armen ontvangen
werd door de linkse premier van Spanje, Pedro Sánchez, in de haven van
Valencia.
De aanleiding voor Veronesi’s ‘geblaf’
zijn de twee woorden ‘luizenleventje’ en ‘cruisevakantie’, die Salvini bezigt
op twitter om duidelijk te maken aan zijn volgelingen dat het hem menens is om
een andere koers te gaan varen in het Europese migrantenbeleid. Ook Veronesi
heeft het gemunt op de Europese Unie, maar dan niet op gronden van
soevereiniteit maar van humaniteit: Frontex is, in de woorden van gezagvoerder
Oscar Camps van het ngo-schip Open Arms, ‘een mobiele eenheid in volle zee’.
Vandaar de oproep van de schrijver om te ‘blaffen’ tegen het racisme.
Het instant-boek
waarmee Veronesi in november 2018 vorm geeft aan zijn appel tot actie heeft een
hybride vorm en vooral daarin schuilt de interesse van dit werkje, dat niet
uitblinkt in zijn literaire stijl. Het is een patchwork van: de in de
Italiaanse krant Corriere della Sera
gepubliceerde open brief aan Roberto Saviano; het verhaal over de prins van
Pandolfina verteld door schrijver Roberto Alajmo; Veronesi’s inspanningen om op
Signal een groep te vormen van bekende Italianen die hij Corpus (in het
Italiaans #Corpi) noemt; een biografie van de verguisde idealist en miljardair
George Soros; een verhaaltje over een Indiaan die zich opmaakt om de winter te
doorstaan; Veronesi’s pogingen om zich in te schepen op ngo Open Arms; een
collectief gebed aan Stella Maris, oftewel de maagd Maria; de verjaardag van
Veronesi’s dochter Nina; twitterberichten van de schrijver aan Salvini; het
einde van het verhaal van de prins van Pandolfina; een interview met Oscar
Camps; de terugkeer van Veronesi na zijn eendaagse missie op Open Arms, en ten slotte
een woord van dank. Wat moet de lezer aanvatten met een dergelijke collage, en
des te meer de Nederlandse lezer, die dit één jaar na dato krijgt
voorgeschoteld en waarschijnlijk minder vertrouwd is met de Italiaanse context?
De rode draad
wordt gevormd door de scheppende kracht van literatuur, die in staat is om
geschreven en ongeschreven werelden – om een beeld van Calvino te gebruiken –
met elkaar te verbinden. Het idee om het lichaam in te zetten – ‘Want we zijn
een lichaam, en onze woorden komen ook uit ons lichaam, en het lichaam is veel
meer dan woorden – het lichaam is het leven zelf’ – verwoordt Veronesi in zijn
brief aan Roberto Saviano, de belichaming van het literaire verzet en de risico’s
ervan nu de nieuwe regering in haar propaganda dreigt om de bescherming van de
auteur van Gomorra stop te zetten.
Dat het Veronesi echter niet om het vormen van een schrijverskaste gaat, blijkt
uit zijn voorstel om lichamen van invloedrijke personen in te zetten, zoals dat
van voetballer Totti – en later in het interview met Camps worden andere
sporters genoemd die optraden als donateurs van Open Arms.
De verbeelding voedt daarbij het handelen en andersom. De
parabel van de prins van Pandolfina toont aan hoe deze zijn reis naar Jeruzalem
binnenshuis aflegt, wat toch niets afdoet aan zijn missie om het Heilige Graf
te bevrijden. En ook het Indiaanse opperhoofd weet te voorspellen dat de winter
extreem koud wordt louter op grond van zijn waarneming van de krijger die hem
om raad heeft gevraagd, en die zelf de voorspelling uit laat komen door steeds
meer hout te verzamelen.
Het Ierse patrouillevaartuig met de naam Samuel Beckett weet
heimelijk 100 schipbreukelingen, opgevist in de Italiaanse SAR-zone, te
ontschepen in Italië. Deze actie, verbonden aan de naam van Veronesi’s idool,
trilt door in de laatste regels van The
Unnamable die bij de schrijver opkomen wanneer ook Open Arms op open zee wordt
teruggeroepen, en hij zijn missie om aan den lijve te ondervinden wat de
immigranten meemaken, moet opgeven: de regels van Beckett die Veronesi aan het
slot van zijn vertelling vermeldt luiden: ‘I can’t go on. I’ll go on’.
Het is zijn dochter
Nina die uiteindelijk alle paradoxen tussen feit en fictie de baas is en aldus laat
zien hoe natuurlijk een creatieve bijdrage aan de werkelijkheid kan zijn. De
opdracht aan de kinderen op haar verjaardagspartijtje om een vliegende witte
vlinder te fotograferen, een onderneming waarin de schrijver zelf met geen
mogelijkheid slaagde en die hij voor zijn dochter vergelijkt met het vangen van
de Gouden Snaai bij Zwerkbal in Harry
Potter, daar is voor haar geen kunst aan: ‘’Het is te makkelijk’, herhaalt
ze, ‘op die manier is de speurtocht in een mum van tijd afgelopen’’.
Zo eenvoudig is het
dus, aangezien het Veronesi gegeven is om te schrijven moet hij na terugkeer
van zijn missie ‘aan de slag door te schrijven’, en dit mondt onder andere uit
in het nooit vrijgegeven communiqué dat hij opstelt samen met de ‘schrijvers,
regisseurs, uitgevers, journalisten, striptekenaars’ die zich hebben
aangesloten bij Corpus, en dat in het dankwoord wordt aangehaald: ‘Mensenlevens
gebruiken als politiek wapen is onacceptabel. We zullen doorgaan met ons werk,
zowel vanachter ons bureau als aan boord van de ngo-schepen die opereren in de
Middellandse Zee’. Op 28 januari 2019 zal Veronesi samen met meer dan 600
invloedrijke personen uit het Italiaanse culturele leven het manifest ‘Non
siamo pesci’ (we zijn geen vissen) lanceren om uiting te geven aan zijn verzet
tegen de ‘massamoorden op de Middellandse Zee’.
Sandro Veronesi: Blaffende honden, Amsterdam:
Prometheus, 2019, 77 p. Vertaling van Cani
d’estate door Rob Gerritsen. ISBN 9789044641783. Distributie Pelckmans
Uitgevers
deze pagina printen of opslaan