Nederlands proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2019

Stefan Brijs: Zonder liefde

door Jooris van Hulle

De nieuwe roman van Stefan Brijs oogt heel klassiek in thematiek en aanpak: Zonder liefde -- de titel alleen al suggereert op een directe manier dat de personages emotioneel in een impasse zijn terechtgekomen – verkent de contouren van de liefde of wat daarvoor moet doorgaan. Paul en Ava proberen elk op hun eigen manier de pijn van een stukgelopen relatie te leren aanvaarden. Paul voelt zich – in een regelrecht cliché zoals het wordt verwoord - ‘overvallen door een diepe eenzaamheid’ nadat zijn vrouw Christine hem in de steek heeft gelaten. In de persoon van Ava vindt hij een soulmate: zij heeft zelf een eind gemaakt aan haar relatie met Peter en weet op geen enkele manier nog hoe zij de begeerte en de passie, ooit de motor van haar samenzijn met Peter, weer in haar leven kan integreren. Paul voelt aan wat zij mist:

'Opeens zag ik de wanhoop in haar ogen omdat ze maar al te goed wist dat ze misschien wel eeuwig kon verlangen naar passie, maar dat ze die nooit voor eeuwig zou kunnen vasthouden.’

Tussen Ava en Paul groeit een soort verbond, zonder dat er van seks sprake is, ‘we hielden elkaar in evenwicht. Zij had mij nodig en ik haar. We hadden elkaar ontmoet in hetzelfde diepe dal en zochten samen de weg die ons eruit zou leiden.’ Of en hoe zij erin slagen hun leven weer op de sporen te krijgen, hoe zij weer elk op hun eigen manier ‘de verraderlijke golven van de liefde’ moeten zien te trotseren, daarover gaat de roman.
 
Paul zoekt zijn toevlucht in contactadvertenties. Veel levert het hem alleszins niet op, integendeel. Als hij afscheid neemt na een date met ene Esther, beseft hij maar al te goed dat ze in wezen ‘wanhopigen waren, ten onder gegaan aan de verwachting die een advertentie van vierentwintig woorden had gecreëerd. Krampachtig hadden we willen bewijzen dat liefde maakbaar was. Maar het had ons aan begeerte ontbroken. Aan passie.’

Even lijkt het dan toch te zullen lukken als hij Bénédicte ontmoet en bij haar een soort gelijkgestemdheid meent te ontwaren waar het hun intellectuele belangstelling betreft (even komt hier de figuur van Neel Doff meespelen over wie Brijs ooit al heeft geschreven), maar weer loopt het mis: ‘ik had alleen ons korte verleden voor ogen gehad, terwijl zij al een hele toekomst voor zich had gezien.’ Ook voor Ava blijft het aanvankelijk zoeken naar echt houvast. Zij geeft haar job als bedrijfsarts op om in Haïti een project op te zetten onder de armsten der armen, maar moet noodgedwongen terugkeren. Ook haar relatie met Bernard moet nadien weer de twijfel en onzekerheid zien te overwinnen.  
 
Waarom ook zij geen geluk kent in de liefde, is uiteindelijk duidelijk voor Paul: ‘Omdat je er niet voor gemaakt bent, dacht ik, net zomin als ik, onze harten zijn zwerfhonden die nooit een thuis zullen vinden.’ De keuze die Ava aan het slot van de roman lijkt te maken, betekent voor Paul een soort ‘terug-naar-af’, een terug naar het punt waar alles is begonnen.
 
Het lijkt erop dat Stefan Brijs een stuk verleden in kaart heeft willen brengen. Wat in een bredere context een soort algemeen menselijke dimensie krijgt aangemeten – ergens zijn wij toch met z‘n allen op zoek naar het geluk, volgens Ava een zijnsmodaliteit die gebaseerd is op vier pijlers: werk, liefde, wonen en gezondheid - wordt door Brijs nadrukkelijk in een voorbije – en ik lees hier: afgesloten - periode gesitueerd. Dat Ava op zeker moment een briefje van twintig frank naast Pauls telefoon legt als vergoeding voor de gemaakte kosten, dateert letterlijk en figuurlijk het hele verhaal. Heeft Brijs Zonder liefde geschreven om komaf te maken met wat hem blijvend dwars heeft gezeten? Het heeft echter een roman opgeleverd die ‘als fijn zand door de vingers glipt’ en niet echt sporen nalaat bij de lezer.
 
Stefan Brijs: Zonder liefde, Atlas/Contact, Amsterdam 2019, 222 p. ISBN 9789025452681. Distributie VBK België


deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri