Nederlands proza

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2019

P.F. Thomése: Vaderliefde

door Len Buggenhout

Eigenlijk bestaan er slechts twee vragen die er echt toe doen. Wat verlang ik van dit leven? En waar kom ik vandaan? Ze van een deugddoend antwoord voorzien, is minder vanzelfsprekend. Het vergt moed en doorzettingsvermogen. Met Vaderliefde buigt de bejubelde Nederlandse auteur P.F. Thomése zich over de laatste kwestie. Niet het minst omdat elke familiegeschiedenis op zich al een vat vol verhalen is en de inspiratie er als het ware voor het grijpen licht – een droom voor elke schrijver.  
 
Thomése had bovendien het geluk een vader te hebben die er een erezaak van maakte om de naam van de familie de tand des tijds te laten overleven, verzot als hij was ‘op familiemythes waarin iedereen plotseling onvoorstelbaar belangrijk scheen’. Dat de auteur in zijn research al eens op onwaarheden botste, flagrante leugens zelfs, deert hem in eerste instantie niet. Het blijft immers heroïscher te geloven dat je afstamt van de Franse aristocratie dan van een anonieme Haarlemmer. Hij draagt dan ook zelf lustig bij aan de mythevorming: de hiaten in de familiestamboom vult hij naar eigen goeddunken in, weliswaar onder voorbehoud en met de nodige zorg.
 
Beide ouders zijn ondertussen gestorven en begraven. Zijn vader enkele decennia geleden al, zijn moeder pas vorig jaar. Het feit dat Thomése zich pas na hun dood waagt aan dit boek, geeft een indicatie van de emotionele geladenheid van het onderwerp. Geconfronteerd met zijn eigen eindigheid – hijzelf is plots de eerstvolgende in lijn om het tijdige voor het eeuwige te verruilen – beseft hij immers dat er ook heel wat onuitgesproken is gebleven.  
 
In die stiltes, zo ondervindt hij, schuilt een verklaring voor wat er van zijn ouders is geworden. Zijn moeder, Betty, omschrijft hij als iemand vol angst en zelfhaat, die zich wegcijfert voor anderen en emoties mijdt als de pest. Het valt hem moeilijk positief over haar te schrijven. ‘Lang heb ik gedacht dat ik haar haatte, totdat ik merkte dat ik niet wist wie ik zou moeten haten’, noteert hij. Toch zijn de verhalen uit haar jonge jaren frivool, levendig. Wat is er in tussentijd gebeurd?
 
Ook zijn vader, Frits, was een beloftevolle leerling, over wie iedereen het eens raakte dat hij het zou schoppen tot in de hoogste echelons van het land. Maar toen brak de Tweede Wereldoorlog uit en slaagt hij er nadien zelfs niet meer in om zijn hogere studies af te ronden. Waarom toch is deze rasverteller blijven zwijgen over deze ingrijpende jaren?  
 
Thomése moet roeien met de riemen die hij heeft: een handvol geërfde dozen en restanten uit archieven. Soms zijn de scènes vurig en schetsen ze in enkele wilde penseelstreken een andere tijd, prachtig om te lezen. Maar evenzogoed druipen de twijfel en kwetsbaarheid van de bladzijden. Want: ‘Aldus hebben wij samengeleefd in wederzijdse afwijzing van elkaars levenskeuzes. Een tijdje, tot ze allebei dood waren. En nu wil ik van alles van ze weten wat ze me niet meer kunnen vertellen.’
 
In Vaderliefde graaft P.F. Thomése diep in zijn familiegeschiedenis. Hij botst zo op allerhande verhalen, en komt uiteindelijk dichter tot zichzelf. Een beter begrip van de grond waaruit je bent voortgekomen, gunt je meer inzicht in jezelf. Behalve als je op je eigen vindingrijkheid bent aangewezen. In zo’n geval kan de situatie twee richtingen uitgaan: je blijft verweesd achter, als een verloren zoon, of je vindt het vertrouwen in je ouders terug. De titel van deze roman geeft in dat opzicht al een aanwijzing.
 
P.F. Thomése: Vaderliefde, Prometheus, Amsterdam 2019, 251 p. ISBN 9789044642735. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan