5+ - Statige wolkenkrabbers, torenhoge
appartements- gebouwen en drukbevolkte stations: wie in de stad woont, komt ze ongetwijfeld
dagelijks tegen. Zo ook het hoofdpersonage uit Waar mijn vrienden wonen. De jongen neemt de lezer mee op zijn
dagelijkse route van school naar huis. Onderweg kruist hij talrijke gebouwen
die iets gemeen hebben met elkaar: hij kent (familie van) iemand die er woont,
zoals ‘Ana Lucia van om de hoek’ of ‘Bruno van het gebouw hiertegenover’.
Waar mijn vrienden wonen is een gedicht
dat in 1996 werd geschreven door de Braziliaanse auteur/clown/ muzikant Cláudio Thebas.
Het doel van de tekst was om de alledaagse routine van jonge kinderen in een
vrolijke en ritmische dichtvorm te gieten. Het prentenboek in zijn huidige vorm
werd reeds in 2014 uitgegeven in Portugal, maar is pas recent vertaald naar het
Nederlands door Annelies Beck. Uitgeverij Tiptoe Print heeft eerder al bewezen
een zeer gevoelige neus te hebben voor buitenlandse parels en is er ook nu weer
met glans in geslaagd om zo eentje te vinden. Hoewel de oorspronkelijke dichtvorm
rijmde, is ervoor gekozen om dit in deze vertaling niet te doen. De tekst leest
hierdoor meer als een kort verhaal en niet zozeer als een gedicht. Dit doet
geen afbreuk aan het boek, maar indirect vervalt hiermee wel voor een stuk het initiële
doel van de auteur.
Illustrator Violeta Lópiz
zette de woorden van Thebas om in beelden. Ze besloot hierbij om haar
interpretatie van het gedicht te volgen en enkel het thema van het verband
tussen mensen en plaatsen te behouden, met verwijzingen naar haar eigen
vriendschappen en wat deze voor haar betekenen. Het boek krijgt hierdoor een
diepere betekenis, zonder dat de inleving in het ik-personage uit het oog wordt
verloren. Voor haar illustraties in dit boek werd Lópiz bekroond met de
Portugese Ilustrarte-prijs in 2016.
Op technisch vlak gaat Lópiz met
deze visuele interpretatie een uitdaging aan. Voor het eerst gebruikt ze bijna
uitsluitend viltstiften in haar dubbele paginagrote illustraties. De tekeningen
ogen soms een tikkeltje nonchalant: lijnen worden opgetrokken uit de losse pols
en mensen hebben geen of slechts halve gezichten. Om de sfeer van de stad op te
snuiven verhuisde de illustrator tijdelijk naar Lissabon. Dat is duidelijk
merkbaar in de beelden die een grote diversiteit aan mensen en gebouwen bevatten.
Ze laat bovendien verschillende soorten patronen contrasteren met elkaar, wat
zorgt voor een beeld dat symbool staat voor de drukte van de stad. De kleuren
worden getemperd door een witte achtergrond, die nu en dan versmelt met de
tekening. Op elke pagina kan de aandachtige lezer ook op zoek gaan naar een
zwart katje dat de jongen vergezelt naar huis en zich soms wel heel goed
verstopt heeft.
‘Vrienden hebben geen
achternaam,
vrienden hebben
een adres.’
De
slotzin van het gedicht van Thebas zegt veel, maar de laatste beelden van Lópiz
overstijgen zijn woorden. Waarbij de nadruk eerder lag op de plekken is er nu
een verschuiving naar de mensen achter deze plekken die samenkomen op één
plaats, het huis van de jongen, om hem te verrassen en een levenslange
herinnering te maken. De illustrator lijkt hiermee te willen aantonen dat
vrienden ook niet enkel gereduceerd kunnen worden tot hun adres. Een leuk
extraatje zijn de zwart-witte grondplannen aan de binnenkant van de voor- en
achterflap waar de lezer zowel de route van de jongen als die van zijn vrienden
ziet. Dit biedt kinderen het ruimtelijke inzicht om zelf aan de slag te gaan
met een plattegrond van hun buurt.
Waar mijn vrienden
wonen is een unieke vondst omdat het ons leert nadenken over de bijzondere
wisselwerking tussen mensen en plekken en hoe beiden complementair lijken te
zijn in het vormen van herinneringen. Door de oprechtheid van de tekst en het
thema weet Thebas als geen ander kinderen in hun leefwereld aan te spreken. De
beelden hebben dan weer niet de bedoeling de perfectie te benaderen en daardoor
creëert Lópiz een wereld waarin onvolmaaktheden niet geschuwd worden, misschien
wel zoals het een echte vriendschap betaamt.
Cláudio Thebas, Violeta Lópiz: Waar mijn vrienden wonen, Tiptoe
Print, Brussel 2020, 30 p. : ill. Vertaling van Amigos do Peito door Annelies
Beck. ISBN 9789463880534. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan