Vertaald proza

BOEKEN NR. 7, JULI 2020

Philippe Besson: Lieg met mij

door Jan Baes

Op hun eerste rendez-vous in een afgelegen café geeft Thomas Andrieu zich meteen bloot en verklaart zijn liefde aan de hoofdpersoon. 'Waarom ik?', vraagt deze verbijsterd. 'Omdat jij anders bent dan de anderen' is het antwoord. 'Omdat jij weg zult gaan en wij zullen blijven'. En plots begrijpt Philippe dat, gelet op zijn achtergrond en zijn resultaten, hij ooit weg zal gaan, weg uit het onooglijke Barbezieux, en dat deze mooie jongen uit de eindexamenklas D (vergelijkbaar met onze economische afdeling) 'iets wist wat ik toen nog niet doorhad': een leerling uit de eindexamenklas C (latijn-wiskunde) was immers voorbeschikt om verder te studeren en dat kon een eenvoudige boerenzoon uit de Charente wel vergeten.   

Het is begin1984. Ze zijn beiden zeventien en gaan op school in het Élie-Vinetlyceum, genoemd naar een vergeten humanist uit de zestiende eeuw, waar de studierichtingen, ook nog in de jaren tachtig, een onoverbrugbare kloof vormen tussen leerlingen van verschillende afkomst. Als zoon van een hoofdonderwijzer uit een bemiddeld gezin is de ogenschijnlijke zelfverzekerdheid van Philippe grotendeels schijn. Hij heeft op elfjarige leeftijd al ontdekt dat hij op jongens valt, 'maar is nog altijd niet in staat die woorden uit te spreken'. Zijn fascinatie voor de zwijgzame Thomas houdt hij dan ook angstvallig voor zichzelf, omdat hij zich niet kan indenken dat die mooie, gebruinde en donkerogige jongen iets voor hem zou kunnen voelen.
 
De verrassing is onbeschrijflijk als juist Thomas het heft in handen neemt en hem meteen om een afspraak vraagt. Maar alles moet wel geheim blijven, wat door Philippe zonder morren wordt aanvaard. Hij is immers gewend te doen wat men hem opdraagt. Hij is op dat ogenblik nog een jongen zonder ambities (behalve die van zijn moeder), zonder echte plannen (behalve die van zijn vader), zonder dromen (behalve die over de liefde). Hij heeft eigenlijk geen precieze toekomstverwachtingen, geen hang naar avontuur of vreemde continenten, geen echte belangstelling voor kunst en cultuur. En de enige aanduiding van zijn creatieve geest zit in zijn ongebreidelde fantasie en zijn tic om levens te verzinnen, 'Leugens', volgens zijn moeder.
 
In de zes maanden die hen van het eindexamen scheiden zullen de jongens elkaar regelmatig, maar stiekem ontmoeten en de passionele liefde, zowel psychisch als fysiek, ten volle beleven. Philippe zal niet enkel het geluk en de vervoering van hun ontmoetingen ervaren, maar ook de schrille pijn waarmee die soms gepaard gaat. Van de moeilijkheden om voor de buitenwereld hun liefde te moeten verbergen ('want ik begreep dat verlangen zichtbaar is'), van de kwelling van het wachten, van de pijn van het gemis, 'van dit bestaan in een onzichtbare, ondergrondse en buitengewone wereld'.
 
Tot zijn afgrijzen komt er na het eindexamen in juli geheel onverwacht een einde aan de relatie. Thomas vertrekt zoals ieder jaar op vakantie naar Galicië, waar de familie van zijn Spaanse moeder woont en Philippe brengt als naar gewoonte de vakantie met zijn ouders en oudste broer door op het Île de Ré. Thomas zal voorgoed in Spanje blijven en Philippe schrijft zich voor verdere studies in aan het Michel-de-Montaignecollege in Bordeaux om van daaruit de wereld en het schrijverschap te ontdekken.
 
De roman begint met een introductie, die verhaalt hoe de schrijver die Philippe intussen geworden is, in 2007, tijdens een interview in de lobby van een hotel in Bordeaux een jongeman ziet passeren die hem onmiddellijk aan Thomas Andrieu doet denken. Hij gaat hem achterna en als deze zich omdraait ziet hij iemand die als twee druppels water op zijn eerste liefde lijkt. 'Hij is het bijna.'
 
Het gesprek dat op gang komt is meer dan verrassend, net zoals de brief die Philippe negen jaar later, in 2016, in Parijs zal ontvangen. Daarmee start het derde van de drie hoofdstukken die Philippe Besson nodig heeft om deze intense belevenis naar zijn trieste ontknoping te voeren, na een reis vol toevalligheden en profetieën, gebaseerd op verbeelding en werkelijkheid, waarheid en leugen, zoals de moeder van de hoofdpersoon al stelde.
 
Op een van de laatste bladzijden staat de volgende dialoog :
 
'U gaat hierover schrijven, he? Dat zult u niet kunnen laten.'
Ik herhaal dat ik nooit over mijn eigen leven schrijf, dat ik een romanschrijver ben.
Hij glimlacht : 'Nog een van uw leugens toch?'
Ik glimlach terug.
Ik vraag : 'Vind je het goed? Vind je het goed dat ik hierover schrijf?'
Hij antwoordt : 'Daar heb ik niets over te zeggen'.
 
Deze zeer vlot geschreven en met rake observaties doordesemde autobiografische roman, die ook zijn deel aan sentimentele en licht pornografische aspecten kent, is opgedragen aan de nagedachtenis van ene Thomas Andrieu (1966-2016). Een nieuw puzzelstukje, maar wel een belangrijk, voor een waarheidsgetrouw beeld van deze auteur.
 
En een vraag nog : Zou de Nederlandse vertaling van de Franse titel Arrête avec tes mensonges niet beter Stop toch met liegen of Stop met die leugens zijn geweest?

Philippe Besson: Lieg met mij,  De Bezige Bij, Amsterdam 2020. 160 p. ISBN 9789403186108. Vertaling van Arrête avec tes mensonges door Martine Woudt. Distributie Standaard Uitgeverij 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri