Vertaald proza

BOEKEN NR. 8, SEPTEMBER 2020

Joseph Ponthus: Aan de lopende band. Aantekeningen uit de fabriek

door Jan Baes

'Proberen te vertellen wat het vertellen niet waard is' Dat is de uitdaging die deze sociaal werker met een scholing in de letterkunde aangaat nadat hij, op middelbare leeftijd, gehuwd en zonder werk, als uitzendkracht aan het werk moet in de Bretonse vis- en vleesverwerkende bedrijven. Lopende-bandwerk dat hij op een aparte en pregnante wijze vormgeeft, tussen poëtisch proza en een epische telegramstijl in. 

'In de fabriek zing je
Kolere wat je daar niet allemaal zingt
Je neuriet in je hoofd
Je zingt luidkeels overstemd door het lawaai van de machines
Je fluit twee uur lang hetzelfde hardnekkige wijsje
Je hebt het suffe liedje in je kop dat je 's ochtends op de radio hebt gehoord
Het is het mooiste tijdverdrijf dat er is
En het helpt om vol te houden
Aan iets anders te denken'
 
Want aan het werk zelf valt weinig eer te behalen. Of je nu garnalen sorteert en kookt, met de schop wulken op de lopende  band keilt, bakken makreel, koolvis, wijting, zeeduivel of schelvis overlaadt, kant-en-klaargerechten samenstelt, kuipenvol bechamelsaus prepareert : het is allemaal even geestdodend, het is vies en het stinkt. Soms krijg je een schimmelinfectie omdat de werklaarzen van je voorganger niet afdoende zijn ontsmet.
 
Erger nog is het wanneer je door het uitzendbureau naar een abattoir wordt gestuurd. Om een paar weken runds- of varkenskarkassen te sorteren, kwartieren uit te benen, vleespartijen te brandmerken of het bloed in de uitslachtlijn weg te spuiten en de machines te ontsmetten voor de volgende lading. Om nog te zwijgen van het slachthuis zelf, met het geschrei en het getrappel van angstige dieren, misschien wel het meest indringende voorbeeld van de banaliteit van het kwaad.
 
Het werk zelf dan :
'Zodra je de fabriek ingaat is het nacht
De tl-verlichting
De afwezigheid van ramen in de onafzienbare
ruimtes van het abattoir
Een nacht die minimaal de acht uur van onze
werkdag gaat duren'.
 
De shiften, de vaste arbeiders en de uitzendkrachten, hun onderlinge verhoudingen, de hiërarchie, bedrijfsongevallen, de inspectie. Maar ook het persoonlijke leven. De weekends ('Ik ga overmorgen weer aan het werk / Maar het is alsof het alweer morgen is'), een brief aan en van zijn moeder, een uitstapje met zijn vrouw, de puppy Pok Pok die bij elke thuiskomst zijn baas vol enthousiasme tegemoet springt, ook om de geuren van de lopende band waarschijnlijk.
 
'Ongemerkt verglijdt de lichtvoetige tijd'. Een vers van de Franse barokdichter Philippe Desportes, dat de sfeer van deze debuutroman perfect weergeeft en dat, samen met een hele reeks citaten van of verwijzingen naar andere schrijvers en dichters (Dumas, Zola, Aragon, Apollinaire), naar films en chansonniers (Godard, Trenet, Véronique Sanson), het boek en zijn auteur de broodnodige lucht geeft. Anders zou de weergave van deze  tranche de vie wel eens ondraaglijk kunnen worden.
 
Toch klinkt het ergens, enigszins relativerend :  
 
'Torst ieder tenslotte niet zijn eigen last
Tot de dood erop volgt'.
 
En ook : de angsten waarmee de auteur tijdens zijn jeugd te kampen kreeg en waarvoor hem medicatie werd toegediend, zijn plots voorbij. 'De beproeving van de fabriek heeft de plaats ingenomen van de beproeving van de angst.'
 
Joseph Ponthus: Aan de lopende band. Aantekeningen uit de fabriek, De Arbeiderspers, Amsterdam, 2020. 264 p. ISBN 9789029540636. Vertaling van À la ligne. Feuillets d'usine door Floor Borsboom. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri