Vertaald proza

BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2020

Nadia Terranova: Afscheid van de geesten

door Inge Lanslots

Nadia Terranova wordt getipt als een van de toonaangevende vrouwelijke auteurs in Italië. Haar werken, die zowel proza als kinderboeken omvatten, krijgen vaak lovende recensies. Haar naam prijkt geregeld op shortlists voor literaire prijzen en Terranova’s debuut, Gli anni al contrario (2015, ‘De tegenstrijdige jaren’), kaapte er heel wat weg. In recensies lees je weleens dat ze met haar talent het nog overwegend mannelijke literaire landschap kan bijstellen. In interviews licht Terranova op haar beurt graag haar auteurschap verder toe. In haar teksten verweeft ze duidelijk autobiografische elementen, zonder dat ze ook meteen haar alter ego wil opvoeren. Zo is de vroege dood van haar vader een constante, maar dat betekent niet dat schrijven een therapeutische activiteit is. Integendeel, schrijven is een ziekte, waarmee je een trauma of een conflict scherpstelt, zonder het echter op te lossen.   

Met dat principe in het achterhoofd lijkt Terranova Afscheid van de geesten, dat oorspronkelijk in 2018 verscheen, te hebben neergepend. Bij aanvang van de roman, wordt de Siciliaanse Ida, die naar Rome is uitgeweken om zich te ontdoen van haar verleden, teruggeroepen naar Messina. Haar moeder heeft haar gealarmeerd laten weten dat het ouderlijke huis compleet vervallen is geraakt. Ook het dak staat nu op instorten, al was dat al duidelijk bij Ida’s vertrek. Bij haar terugkeer realiseert ze zich hoe hard ze het verleden heeft trachten te vergeten. Alles in dat huis, van het stof en de kalk tot de kakkerlakken, herinnert zich aan de verdwijning van haar vader, die daarvoor jarenlang worstelde met een depressie. ‘Tegen de dood die hem in de tang had en aan het bed kluisterde had hij de toverspreuk uitgesproken: mij behoort niets meer toe.’
 
Aan haar moeder en Ida behoren dan weer die vele herinneringen en het grote gemis, die in de aanwezigheid van die twee vrouwen alleen maar scherper worden. Smeulende conflicten laaien weer op en Ida kan haar leefwereld alleen maar interpreteren als varianten op eenzelfde driehoek: haar moeder, haar vader en haarzelf. Terranova beschrijft raak de beklemmende sfeer in het ouderlijke huis in Messina, maar als lezer heb je lang de indruk dat Afscheid van de geesten het zoveelste boek is over een verknipte moeder-dochterrelatie. Ook de structuur van de roman komt wat gekunsteld over. Terwijl de drie delen lijken dan wel drie aspecten van de afwezige vaderfiguur weer te geven, lijken de vele ‘nocturnes’, korte beschouwingen tussen de hoofstukken door, niet goed in te schuiven in de vertelling.
 
De roman ademt dan weer wanneer Ida in dialoog gaat met andere personages. Het gaat dan niet zozeer om de telefoongesprekken met haar man Pietro, intermezzo’s die de spanningen tussen dochter en moeder on hold zetten, maar wel om het fragment waarin Ida een opname van haar vaders stem ontdekt. Daarnaast heb je de confronterende ontmoetingen met jeugdvriendin Sara en Ida’s jongere vriend Niklos. Sara doet haar vriendin driemaal tot inzicht komen: Ida heeft zich ziekelijk vereenzelvigd met haar verdriet en anderen, ook Sara, ervan slaaf gemaakt terwijl het hoofdpersonage, de ik-verteller, ook blind was voor het verdriet van anderen. Sara is bijvoorbeeld nooit de abortus en de daaropvolgende diagnose van kinderloosheid te boven gekomen. Wat later vertrouwt Niklos haar toe hoe hij gebukt gaat onder de dood van zijn grote liefde, die omkwam bij een ongeluk waaraan hij geen schuld trof.
 
Op het einde van het verhaal moet Ida afscheid nemen van een vriend en kan zo het verlies van haar vader eindelijke een plaats geven, misschien wel tegen Terranova’s schrijversprincipe in. De titel van een haar hoofstukken, ‘Ongelukkigheid was niet de regel voor iedereen maar de uitzondering van ons huis’, blijft niet overeind.
 
Nadia Terranova: Afscheid van de geesten, Cossee, Amsterdam 2020, 221 p. ISBN 9789059369207. Vertaling van Addio fantasmi door Etta Maris. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri