Vertaald proza

BOEKEN NR. 6, JUNI 2021

Ida Lødemel Tvedt: Een sleepnet in de Marianentrog. Literair essay

door Kris Velter

Ze had eerder al artikels in tijdschriften geschreven, maar met Een sleepnet in de Marianentrog schreef de Noorse Ida Lødemel Tvedt haar eerste boek. En wat voor een boek! Het is een mengeling van essay en autobiografie, of ook: essays geschreven vanuit een persoonlijk standpunt. De auteur beseft dat ze hiermee ingaat tegen gezaghebbende stemmen die het bekentenisessay afdoen als irrelevant navelstaren, sentimenteel gewauwel. Op verschillende plaatsen in haar boek komt Ida Lødemel Tvedt hierop terug en vindt ze het blijkbaar nodig verantwoording af te leggen. Haar belangrijkste punt is dat, in tegenstelling tot de ‘ik’ in louter autobiografische essays, de ‘ik’ uit essayistische essays wel degelijk beseft dat het zichzelf niet kent. Een auteur die zijn leven vertelt, is ervan overtuigd dat zijn ‘ik’ kan worden gekend, een auteur die essay vermengt met autobiografie, problematiseert dat ‘ik'. Schrijven vanuit een neutraal nulpunt is bovendien illusoir. Het project van de auteur is duidelijk:
 
‘Het gaat niet over vooruitgang en kennisverwerving, rechtvaardigheid of ethiek, maar om een selfie-filosofisch experiment. We willen waarheden halen uit ideeën die we verachten en vrezen, ons laten verleiden door zoveel mogelijk levensvisies en de jenka dansen door de tijd. Want wat lijkt er nu meer op het leven dan een serie hersenspoelingen?’
 
Isa Lødemel Tvedt laveert tussen twee culturen: ze is geboren en getogen in Noorwegen, maar gaat later studeren in New York, waar ze ook les zal geven. Ze leeft met dezelfde gretigheid als waarmee ze schrijft. Ze grijpt alle kansen die ze krijgt en heeft al op jonge leeftijd – ze is  geboren in 1987 – veel levenservaring en intellectuele bagage. Haar literaire en filosofische helden zijn divers, maar komen hoofdzakelijk uit de continentale traditie: Hannah Arendt, Walter Benjamin, Jean Paul Sartre. Ook Noord-Amerikaanse denkers zijn een inspiratiebron: Susan Sontag, Martha Nussbaum. Nooit echter, doet Isa Lødemel Tvedt louter aan namedropping. Ze gebruikt teksten van denkers in functie van haar onderzoek.
 
Met een begerenswaardige souplesse rijgt ze het ene onderwerp aan het andere: ze schrijft over kakkerlakken in haar appartement, alt-right, stand-upcomedy, pornografie, haar grootmoeder, identiteitspolitiek en white privilege. Het mooie bij dit alles is ook dat ze niet schrijft vanuit een moralistisch standpunt. Ze benadert haar onderwerp met een zekere behoedzaamheid, een liefdevolle verwondering en bescheidenheid. Dat impliceert niet dat ze geen standpunten inneemt: ze is geen aanhanger van Trump en heeft duidelijke opvattingen over uiteenlopende zaken als pornografie of psychoanalyse. Maar ze blijft niet in haar eigen kringetje van mensen met dezelfde opvattingen. Ze bewondert een republikeinse historica, ze interviewt iemand met extreemrechtse, racistische en misogyne opvattingen.
 
Isa Lødemel Tvedt heeft veel gelezen, schrijft prachtig en begeestert als geen andere. Daardoor heeft ze mij ook warm gemaakt voor kunstenaars en auteurs over wie ik nog nooit had gehoord. The Wooster Group ken ik maar de actrice Madame Nielsen niet. Hetzelfde geldt voor Wayne Koestenbaum, een flamboyant en invloedrijk Amerikaans criticus: nooit van gehoord, nu wil ik hem lezen. Ook Pond, de debuutroman van Claire-Louise Bennett uit 2015, staat op mijn leeslijst en het lezen van Vanishing point van David Markson moet ik niet meer uitstellen  
 
Een sleepnet in de Marianentrog is een boek waaruit liefde spreekt. Liefde voor de mens, de kunst, de filosofie, de literatuur, het leven. Ida Lødemel Tvedt weet dat het leven complex is en daarom bedachtzaam en bescheiden onderzocht dient te worden. Niet arrogant, niet met het belerende vingertje, niet met de zweep in de hand. Natuurlijk streven mensen naar samenhang, maar het antwoord kan nooit liggen in het beheersen van de wereld. Laat ons verwonderd zijn en menselijk blijven.
 
Een sleepnet in de Marianentrog is een prachtig en belangrijk boek. Stilistisch van een adembenemende schoonheid en inhoudelijk ijzersterk. Het is geleden van Valeria Luiselli’s Valse papieren dat ik zo onder de indruk ben geweest van een essayistisch werk.
 
Ida Lødemel Tvedt: Een sleepnet in de Marianentrog. Literair essay, Uitgeverij Atlas/Contact, Amsterdam 2021, 352 p. Vertaling van Marianengropen door Geri de Boer. ISBN 9789045043128. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri