Vertaald proza
BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2022
Abi Daré: Het meisje met de luidende stem
door Jen de Groeve
Adunni’s moeder wilde een toekomst voor haar dochter en
stuurde haar naar school, om Engels te leren en vooruit te komen in het leven.
En ook, als ze school loopt zal ze niet gedwongen worden om op haar vijftiende
te trouwen. ‘Die school is jouw stem, meisje. Die praat voor jou, ook als je
zelf je mond niet opendoet.’ Adunni’s ambities reiken nog hoger, na de lagere
komt de hogere school en dan de universiteit. ‘Ik wil niet zomaar een stem
hebben… Ik wil een luidende stem.’
Maar de realiteit van een arm Nigeriaans plattelandsdorp
beslist anders. Met de dood van Adunni’s moeder sterft ook haar droom. Adunni
is veertien jaar oud als haar onbenullige vader haar uithuwelijkt aan Morufu,
een oude man die al twee vrouwen heeft, maar die baren hem alleen maar dochters
en Morufu wil zonen. Adunni’s toekomst wordt verkwanseld voor vier geiten, wat
kippen, twee zakken rijst en 5000 naira, omgerekend is dat 11 euro.
Het huwelijk is een
hel voor Adunni, maar ze vindt enige troost bij Khadija, de tweede vrouw. Zij
is hoogzwanger van haar minnaar, Bamidele. Khadija heeft een minnaar omdat ze
Morufu per se een zoon wil schenken, want anders stopt hij met haar ouders geld
te sturen. Als het kind geboren gaat worden, brengt Adunni haar naar Bamidele,
maar die laat de meisjes in de steek en Khadija sterft. Omdat ze bang is van moord
beschuldigd te worden op de ‘hogere vrouw’, vlucht Adunni weg. Een louche man
verkoopt haar aan Big Madam, een rijke zakenvrouw in Lagos, als hulp in de
huishouding. Werken moet ze, van ’s ochtends vijf uur tot middernacht en daar
bovenop ranselt Big Madam haar elke dag. Tot daaraan toe, maar er is ook nog Big
Daddy. Hij vergrijpt zich aan jonge meisjes en Adunni heeft geen slot op haar
slaapkamerdeur.
Van een gedwongen huwelijk gaat het dus eigenlijk naar slavernij, maar
Adunni schept moed. In de bibliotheek van Big Madam vindt ze een woordenboek en
een boek over Nigeria. Daarmee leert
ze op eigen houtje Engels en feiten over haar land. Zo blaast ze haar
droom weer leven in, een idealistische buurvrouw zal haar helpen om een
studiebeurs te halen.
De afhankelijkheid van vrouwen van de man, hoe ze door hen gebruikt
en misbruikt worden, loopt als een rode draad door het verhaal. Zelfs met de
harteloze Big Madam ga je gaandeweg meevoelen, want zij op haar eentje verdient
het geld dat haar waardeloze echtgenoot aan drank en vrouwen uitgeeft. Maar zaken
doen als vrouw alleen gaat niet in Nigeria, dus moet ze getrouwd blijven,
ondanks alle woede en hartzeer die haar huwelijk haar brengt.
Abi Daré had een klaarblijkelijke
missie met haar debuutroman. De figuur van het openharige naïeve meisje is een
uitstekende tool om die missie uit te dragen. Adunni heeft te allen tijde het
hart op de tong en ze kaart de onrechtvaardigheid dan ook met veel passie aan. Overtuigen doet ze echter maar ten dele, de citaten
uit The Book of Nigerian Facts – de roman opent met een tekst over de
rijkdom van het land waar niettemin meer dan de helft van de bevolking in
schrijnende armoede leeft -- zijn veel te sturend. Ook Adunni’s groeiend begrip
van de sociale gelijkheid is alles bij elkaar nogal moraliserend.
Wel geeft Daré haar
hoofdpersonage een indringende stem. Adunni spreekt een soort pidgin-Engels van
eigen makelij, een ritmische, kleurrijke taal met uitbundige expressie en een
poëtische directheid. Zo zegt ze over de ziekte van haar moeder:
‘Zesenhalve maand
hoesten-hoesten, tot de hoest al haar vlees opgegeten heeft.’
Maar ook hierin is het evenwicht soms
zoek en Adunni’s taalcreaties grenzen al eens aan het belachelijke.
Abi Daré ontving
voor Het meisje met de luidende stem de Bath Novel Award voor het beste
debuut en het boek werd al snel een New York Times-bestseller. Het
belang van wat verteld wordt, moet zeker niet onderschat worden en Daré heeft
in een sprankelende taal een personage neergezet dat je bijblijft. Maar haar
programma al te zichtbaar; met wat meer subtiliteit gebracht, zou Adunni’s
verhaal veel aan kracht hebben gewonnen.
Abi Daré: Het meisje met de
luidende stem, Signatuur, Amsterdam 2021, 390 p. ISBN 9789056726973.
Vertaling van The girl with the louding voice door Arjaan en Thijs van
Nimwegen. Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan