Poëzie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2022

Alfred Schaffer: , zo heb ik u lief. Alle gedichten tot nu toe

door Dirk De Geest

Alfred Schaffer was afgelopen jaar niet alleen de laureaat van de P.C. Hooftprijs, onmiskenbaar een van de belangrijkste literaire prijzen in ons taalgebied, hij was meteen ook zo ongeveer de jongste laureaat van die onderscheiding. Dat hoeft niet te verbazen want op zijn jonge leeftijd heeft de auteur daadwerkelijk een heus oeuvre gerealiseerd. Daarom was het een goede ingeving van de uitgever om (rijkelijk gesubsidieerd, allicht) de bundels van Schaffer te bundelen in een fraaie, maar tegelijk ook bijzonder handzame en prijsvriendelijke uitgave. Met dit boek komt een van de interessantste dichters (opnieuw) binnen het bereik van een ruim lezerspubliek.  

Het zwaartepunt van deze poëzie ligt ongetwijfeld in de jongste realisaties, met twee bundels die nu al ‘klassiek’ genoemd kunnen worden. Mens Dier Ding was een magistrale evocatie van het leven van de legendarische leider Shaka Zoeloe. Dat gebeurt niet enkel in een soort van biografisch verhaal, maar vooral in de vorm van een caleidoscopische fresco waarin uiteenlopende stemmen en stijlen aan bod komen. De veldheer met dictatoriale neigingen wordt voorgesteld via zijn monologen maar ook via zijn zogenaamde facebook. Die stem wordt aangevuld met een koor van getuigenissen, verhalen, mythes… Stilistisch wisselt de dichter lyrische fragmenten moeiteloos af met documentaire fragmenten en verhalen. Het doet erg postmodern aan, maar het is geenszins vrijblijvende woordgeknutsel: Schaffer oefent kritiek uit op heldendom maar ook op de rol van media in de hedendaagse beeldvorming.
 
Datzelfde hoogstandje vindt men terug in Schaffers meest recente bundel, Wie was ik. Strafregels, maar ditmaal onderwerpt hij zijn familiegeschiedenis en daardoor ook zijn eigen identiteit aan een soortgelijk poëtisch onderzoek. De migratie van zijn moeder vormt de aanleiding voor een analyse van kolonialisme, van het ontbreken van een vrouwelijke stem, van het melancholische gevoel nergens te horen. Opnieuw worden die wezenlijke thema’s echter geëtaleerd op een stilistisch vernuftige wijze. Gedichten worden gecombineerd met e-mails en een hilarische talkshow. Dat alles maakt van deze bundel een meesterstuk in alle betekenissen van dat woord.
 
Alleen al voor die bundels is dit boekwerk zijn prijs meer dan waard, maar de lezer krijgt er het overige werk van Schaffer bij: de eerder bij dezelfde uitgever (en bij Thomas Rap) verschenen bundels, maar ook enkele minder verspreide publicaties. In het licht van het latere werk krijgt dat werk een enigszins andere inslag, onder meer omdat de speelse en taalkritische dimensie nu prominenter lijkt dan op het oorspronkelijke ogenblik van verschijnen. Al in de debuutbundel Zijn opkomst in de voorstad (Thomas Rap 2000) komen heel wat verhaaltjes voor die in feite ‘mislukken’: de psychologische tekening van de personages klopt niet helemaal, de pointe van de intrige gaat verloren, oorzaak en gevolg sluiten niet bij elkaar aan. Daardoor ontstaat een sfeer die meer dan een theatraal aandoet en die nog verder in de hand wordt gewerkt door de vele taalspelen: juridische, emotionele, politieke, journalistieke manieren van spreken worden geparodieerd of net op de spits gedreven waardoor ze zichzelf ongewild parodiëren. Die meesterlijke catalogus wordt in de loop der jaren met meer verve gedemonstreerd, maar tegelijk wil de dichter zich meer en meer inlaten met de problemen van de huidige tijd: niet als activist maar als daadkrachtig en creatief dichter.
 
De grootste ontdekking voor mij was de bundel Postuum (Den Boer/De Ruiter 2016), die eerder in de ‘Slibreeks’ verscheen. Het is een kleinere verzameling teksten waarin de dichter als het ware reflecteert op het bestaan, deels vanuit een achteraf-standpunt (over de dood heen), deels in de vorm van dialogen of cruciale episodes. Alleen al voor deze teksten is dit boek de aanschaf meer dan waard.  
 
Alfred Schaffer: ,zo heb ik u lief. Alle gedichten tot nu toe, De Bezige Bij, Amsterdam 2021, 718 p. ISBN 9789403141213. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri