Vertaald proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2022

Sharon Dodua Otoo: Ada's plek

door Kris van Zeghbroeck

Dat immigratie een grote literaire verrijking kan betekenen, is vooral opvallend in de ‘melting pot’ van de Amerikaanse literatuur. Daarbij staat ook de verschuiving naar de dominante Engelse taal centraal, doorgaans op jonge leeftijd. Dat een in Duitsland wonende, Brits-Ghanese activiste en schrijfster van Engelstalige novellen (the things i am thinking while smiling politely (2012) en Synchronicity (2014)) als veertiger de switch maakt naar het Duits als literaire taal is op zijn minst opmerkelijk te noemen.

Vooral omdat Sharon Dodua Otoo (1972) met het kortverhaal ‘Herr Gröttrup setzte sich hin’ meteen de prestigieuze Ingeborg-Bachmann-Preis 2016 won. Als eerste zwarte auteur, die bovendien niet opgroeide met de Duitse taal, werd Otoo binnengehaald als ‘een nieuwe stem voor een nieuwe samenleving’. Daarmee lijkt naast de ontegensprekelijke literaire kwaliteit ook een statement te spelen tegen de groeiende verrechtsing van de samenleving. Met name vreemdelingenhaat en rechts populisme.

Otoo’s ouders zijn afkomstig uit Ghana. Zelf is ze geboren in Londen en werkte ze na haar studies in Hannover als au pair. Daar ontwikkelde haar interesse voor het Duits en ze ging aan London University Duits en Management studeren (BA). Na haar studies verhuisde ze in 1997 definitief naar Duitsland, waar ze onder meer werkt als activiste voor zwarten en migranten, en artikels schrijft over cultuur, diversiteit en feminisme. Sinds 2006 woont ze in Berlijn met haar vier zonen.

Het prijzengeld van de Ingeborg-Bachmann-Preis (25.000 euro) vormt voor Otoo meteen de basis om een volwaardige debuutroman in het Duits te schrijven, Adas Raum (2021, Ada's plek), geïnspireerd door het winnende kortverhaal. Als ze niet expliciet gevraagd was een Duits verhaal te schrijven, zonder bewust het prestige van de bekroning te onderkennen, dan had de uitkomst anders kunnen zijn.

Toch beschouwt Otoo de switch naar het Duits essentieel in haar schrijfproces, omdat ze schrijvend vanuit haar Duitse context een groeiende nood had aan die taal, om haar gedachten en emoties adequaat te verwoorden. Ze blijft een Britse afkomstig van Londen en de Ghanese diaspora, maar haar verplaatste wortels groeien nu in Duitsland, waar ze zich steeds meer thuis voelt en haar gevoel aan identiteit groeit.

Met het personage Ada, dat in verschillende gedaanten in ruimte en tijd opduikt, brengt Otoo een epische mozaïekvertelling, waarin het lijden van de vrouw centraal staat. Ada is de universele vrouw, of ze nu als zwarte gebukt gaat onder Portugese kolonialisme en slavernij aan de Goudkust (Ghana), zich als negentiende-eeuwse wiskundige moet bewijzen in een masochistische wereld van huiselijk geweld (Ada Byron/Lovelace), als Joodse tracht te overleven in gedwongen prostitutie in een concentratiekamp, of in de hedendaagse Westerse wereld een plek zoekt als alleenstaande moeder.

Binnen een strakke romanstructuur van twee groepen van lussen, die samen het oneindige verloop suggereren (∞), alterneren de personages binnen een hoofdstuk of zelfs een pagina. Otoo beoogt een harmonieuze compositie waarin taal de personages en hun zoektocht naar een onafhankelijke plek in een wereld van geweld en mishandeling verbindt. Met een afsluitende nieuwe geboorte in het heden, als contrapunt voor het overleden kind uit het verleden aan het begin van het boek, klinkt een boodschap door van hoop, toekomst en hergeboorte. De kans om uiteindelijk een eigen, veilige plek te verwerven...

Sharon Dodua Otoo: Ada's plek, Signatuur, Amsterdam, 2022, 269 p. ISBN 9789056727093. Vertaling van Adas Raum door Kris Lauwerys en Isabella Schoepen. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri