Poëzie

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2022

Roger de Neef: Het hier. Gedichtenboek 1962-2022

door Dirk De Geest

Voor zijn tachtigste verjaardag kreeg Roger de Neef een prachtig cadeau: een bijzonder monumentale en smaakvol uitgegeven verzamelbundel van zijn poëzie. Bij die gelegenheid maakte de dichter een ruime selectie uit zijn eerder werk, aangevuld met een ruime afdeling verspreide gedichten (met onder meer zijn eerste probeersels in het Frans) én met een volstrekt nieuwe bundel die eveneens ‘Het hier’ als titel kreeg. Het geheel is voorzien van bibliografische en biografische informatie en van een inleiding waarin de dichter zelf zijn lange poëtische odyssee overloopt en enkele krachtlijnen van zijn oeuvre blootlegt.    

Dat een overzicht van 60 jaar poëtische activiteit als titel Het hier meekreeg, is allerminst een toeval. In zijn oeuvre is Roger de Neef sinds jaar en dag een dichter van de tegenwoordige tijd. Voor hem is het nu het kruispunt van verleden, heden en toekomst, een ankerpunt dat de wisselwerking van de tijden bij uitstek laat zien. Op soortgelijke wijze domineert in zijn poëzie een ‘hier’, als een synthese van alle denkbare ruimtes. In de geest van de mens ontstaan zo allerhande verbindingen, en onze blik op de werkelijkheid is daarvan de weerspiegeling. Zelfs een visionaire ervaring is daarbij mogelijk, waardoor het oeuvre van Roger de Neef omschreven kan worden als een soort van fervente ‘aardse mystiek’.
 
Aanvankelijk schreef de dichter in de lijn van het postexperimentalisme, poëzie die gekenmerkt werd door surrealistische beelden en een ontwrichte zinsbouw. In die vroege gedichten heeft hij geselecteerd en sommige teksten zijn gedeeltelijk herschreven. Daardoor wordt de thematische coherentie van het oeuvre aanmerkelijk verhoogd, maar tegelijk wordt de stilistische evolutie die De Neef heeft doorgemaakt, van een haast maniëristische stijl naar een uitgepuurde zegging en een gedragen ritme, enigszins veronachtzaamd. Hoe dan ook is het project van De Neef van meet af aan voor hemzelf duidelijk. Zijn lyriek is hymnisch en erop gericht de diepere zin van de werkelijkheid te achterhalen. Dat verklaart waarom deze poëzie bewust al te anekdotische gegevens schuwt: die leren misschien wel iets over de zielenroerselen van de dichter maar hun belang reikt nooit verder dan het occasionele. In plaats daarvan opteert de dichter voor een aantal motieven die tot symbolen uitgroeien in zijn werk.  
 
In de eerste plaats presenteert De Neef de kosmos als een geïntegreerd samenspel van krachten en elementen. De vier oerelementen spelen daarin een belangrijke rol, aangezien ze bronnen zijn van energie en leven. Daarnaast heeft de dichter duidelijk iets met bomen. Zij vormen de verbinding tussen hemel en aarde, en door hun vertraagd bestaan vormen ze evenzeer een brug tussen (een ver) verleden en heden. In veel opzichten ziet de dichter in bomen een model voor het menselijke bestaan. In die zin is De Neef een authentiek natuurdichter, maar zijn fascinatie voor het leven van de fauna heeft wel degelijk een filosofische inslag. Op analoge wijze transformeert hij de liefde en de geliefde tot een unieke relatie die als het ware de harmonie in de kosmos versterkt en in stand houdt. Erotiek en lichamelijkheid vormen essentiële componenten van die versmelting met de ander. Ook de tijdelijkheid is voor De Neef nauw verbonden met het bestaan van alles en elkeen. In zijn oeuvre vormt de dood van meet af aan een centraal thema. De dood wordt van langsom meer een noodzakelijke afsluiting die echter ook het leven bekroont: eindigheid is een van de drijfveren van ons menselijke leven, van ons handelen en onze aspiraties. Net door die poëtische boodschap is dit het werk van een vitale humanist, met ideeën die veel mensen kunnen inspireren.  
 
Stilistisch is Roger de Neef steeds meer zijn verzen gaan uitpuren; overbodige adjectieven en ingewikkelde zinnen zijn in zijn recente werk zeldzaamheden. In plaats daarvan treden reeksen op de voorgrond, waarin die thema’s tot tal van variaties worden verwerkt op een haast muzikale wijze. Daaraan is de fascinatie van De Neef voor de jazz uiteraard niet vreemd; niet alleen in zijn jazzgedichten werkt hij graag met het contrast van tonen en tegentonen, met herhalingen en syncopische breuken, met ketens van associaties en motieven. Dit magistrale boek laat al die facetten van een consistent maar tegelijk ook rijk oeuvre zien.  
 
Roger de Neef: Het hier. Gedichtenboek 1962-2022, Poëziecentrum, Gent 2022, 608 p. ISBN 9789056553104

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri